Skripta iz prostornog planiranja

POJAM I DEFINICIJE PROSTORNOG PLANIRANJA
ŠTA JE DOVELO DO POJAVE PROSTORNOG PLANIRANJA ?
Sa porastom broja stanovnika i naselja, kao i sa tehnološkim razvojem i intenziviranjem iskorišćavanja prostora, potreba za planskim uređenjem prostora na kojem čovek živi i radi  je postajala sve izraženija. Nametnula se potreba određivanja namene nekog prostora, odnosno iznalaženja najadekvatnije funkcije neke teritorijalne celine radi njenog racionalnog korišćenja i planskog uređenja. Zbog toga se vremenom razvila istraživačka disciplina koja tretira prostor, koja se najčešće naziva prostorno planiranje.
ZAŠTO KAŽEMO DA JE PROSTORNO PLANIRANJE ISTRAŽIVAČKA DISCIPLINA A NE NAUKA ?
Prostorno planiranje nije nauka, pošto još uvek nema izgrađen svoj sopstveni sistem pojmova, niti izgrađene teorijske konstrukcije zasnovane na tim pojmovima, mada ima sopstvenu metodologiju i predmet proučavanja. Zbog toga se smatra da je prostorno planiranje istraživačka aktivnost ili praksa, koja se zasniva na nauci i naučnim analizama.
DEFINICIJE PROSTORNOG PLANIRANJA.
Zbog kompleksnosti prostornog planiranja ne postoji njegova jedinstvena definicija, mada sve one imaju neke zajedničke elemente:

•    planiranje je predviđanje budućnosti;
•    planiranje je svestan i organizovan pokušaj sagledavanja budućnosti i smanjenja neizvesnosti od budućnosti;
•    planiranje je proces odlučivanja o odgovarajućoj akciji u budućnosti kroz vršenje niza izbora;
•    planiranje je proces putem kojeg se bira određeni pravac akcije (skup sredstava) da bi se postigli postavljeni ciljevi;
•    planiranje je postavljanje i zajedničko utvrđivanje ciljeva koje želimo ostvariti u budućem razvoju i istovremeno, planiranje stredstava za ostvarenje tih ciljeva;
•    planiranje je proces pripremanja skupa odluka o akcijama u budućnosti, koji je usmeren ka postizanju ciljeva odabranim sredstvima;
•    planiranje je proces kojim dobijamo neku sliku budućeg stanja, izvedenu na osnovu vrednosti i kriterijuma kojima danas operišemo i objašnjenu načinom, odnosno sredstvima za realizaciju te slike;
•    planiranje ima za svrhu da učini život kvalitetnijim i povoljnijim;
•    planiranje je pokušaj smanjenja eutropije sistema i podsistema, kao i povećanje stepena njihove integtalnosti i funkcionisanja (B. Piha);
•    planirannje je metod kojim se ostvaruju zadaci uređenja prostora (B. Dorić);
•    prostorno planiranje je sistem mera i aktivnosti usmerenih ka multidisciplinarnom istraživanju prirodnih i stvorenih resursa na određenoj teritoriji, oceni njihove iskorišćenosti, identifikaciji podsticajnih i ograničavajućih internih i eksternih faktora razvoja, mogućnostima razvoja, prioritetima u razvoju i obezbeđenju planskih rešenja i mera po kojima bi se prostor uređivao i racionalno koristio (R. Bakić);

 
RAZLIKA IZMEĐU PLANIRANJA I PLANA.
Mada su pojmovi planiranja i plana u uskoj vezi, to su različite logičke kategorije:
Planiranje je proces, što znači da traje i da je dinamičkog karaktera, a plan je slika nekog željenog ili projektovanog stanja, što znači da je statičkog karaktera.