Pojam religije

1.Sta je Religija?
1.1. Savremena tumacenja religije
Definisanje pojma religije predstavlja veoma tezak zadatak, jer je religija sama po sebi
veoma slozen fenomen. Nesumnjivo, religija predstavlja jedan od elemenata ljudske svijesti
i duhovne kulture.
Pojam religija nastao je od latiske glagola religio, religare, sto znaci povezati. Ovu rijec prvi
put upotrebljava Laktanacije, hriscanski filozof, u IV vijeku n.e. ovdje se misli na
povezivanje covjeka sa prirodom, drugim bicima i Bogom.
Postoje tri osnovna pristupa po kojima se moze posmatrati religija kao fenomen.1 To su:
subjektivni, objektivni i subjektivno-objektivni pristup. Sa stanovista objektivnog
pristupa, religija se ne moze ispitivati kao svaka druga pojava. Subjektivni pristup zahtijeva
drugaciji pristup religiji nego ostalim stvarima. Po trecem stavu, smatra se da se ne moze
poreci subjektivno, ni objektivno kod religije, jer je ona sinteza objektivnog i subjektivnog.
U zavisnosti od drustveno-politicke situacije i ideologije, postoji vise tumacenja religije.
Brojni autori isticu odredjene aspekte religije kao najbitnije, pa zbog toga nije lako dati
jedinstvenu, sveobuhvatnu definiciju religije.
Jedno od tumacenja religije datira iz 1959.godine, po kome religija predstavlja ‚‚drustvenu
formu svijesti u kojoj dolazi do izraza covjekova zavisnost od tudjih mu i nepoznatih prirodnih
i drustvenih sila i fantasricna forma preodolevanja tih sila putem obreda, molitva i sl. Religija
je u stvari ropska forma moralne svijesti“.2 Karl Marks smatra da religija nije nista
drugo do ‚‚uzdah zgazene stvari, opijum naroda“. Njegovo misljenje je da je covjek genericko
bice i da ne sme da bude posrednika izmedju dva covjeka koji su pripadnici jedne zajednice.
U klasnom drustvu, covjek gubi osjecaj ‚‚zajednistva“, te ne postoji mogucnost medjusobne
identifikacije izmedji pripadnika razlicitih klasa. Po Marxu, to je nacin nastanka religije, i
zato religija predstavlja oblik otudjenja.
Navedena tumacenja religija su u suprotnosti sa tumacenjem Leseka Kolakovskog. Njegov
stav je da su ‚‚zabranjene one definicije religije koje podrazumijevaju da je religija samo
sredstvo svetovnij, drustvenih ili psihickih potreba jer su to iskustveni stavovi i ne smiju se
prihvatiti kao dio definicije“. Jedna od definicija Kolakovskog jeste: ‚‚Religija nije skup iskaza,
ona je oblast bogostovanja, u kojoj se razumijevanje, saznanje, osjecanje ucesca u temeljnoj
stvarnosti i moralna obaveza javljaju se kao jedan jedini cin, cije naknadno dijeljenje u
odvojene klase metafizickih, moralnih i drugih tvrdjenja moze biti korisno, ali mora iskriviti
smisao izvornog cina bogostovanja“.
Kao sto je ranije napomenuto, svaki autor ima drugacije tumacenje religije. Tako Zuljevic
definise religiju kao: vjerovanje u natprirodno, vjerske predstave i osjecanja, sistem vjerskih
obreda, postojanje svestenika i postojanje institualizacije.
Vuko Pavicevic u svom djelu ‚‚Sociologija religije“, definise religiju kao ‚‚skup zamisli, vjerovanja i ucenja, u prvom redu, osjecanja, simbola, i kulturnih radnji koje su vezane za
‚‚natprirodno“ bice i za dozivljaj svijetosti“. On smatra da se religija sastoji od pet elemenata,
a to su: zamisao o prirodnom bicu, religijska osjecanja, religijska osjecanja, religijski simboli,
ritual, religijski funkcioneri i religijska organizacija.