Rafael Santi

Rafael Santi
Visoka renesansa
Rafael Santi ili Sancio ( 1483-1520 ) se pojavljuje u visokoj renesansi pred kraj XV veka, na prelazu u sledeći vek i stvarao je u prve dve decenije XVI veka. Rafael, pravog imena Raffaello Santi da Urbino, bio je italijanski slikar i arhitekt visoke renesanse. Živeo je kratko, svega 35 godina. Rafael pripada tipu umetnika gradjanina sveta, po čemu je potpuno suprotan od Mikelandjela, usamljenog genija. Zbog toga su njih dvojica prirodni suparnici, mada podjednako slavni. Od Rafelovog stvaralaštva stvoren je pravi kult. Iz njegovih dela izvodjeni su slikarski kanoni, koji su usli u osnovu akademizmu. Iz toga izrodila su se dva stava prema Rafaelu, koja se mogu najbolje ilustrovati mišljenjem Engra i Velaskeza. Engr je Rafaelovo slikarstvo smatrao kao vrhunac savršenstva u umetnosti, dok Velaskez nije tako lepo govorio o njegovim delima. Rafael je za života smatran kao neko božanstvo, a kasnije su mu neopravdano negirali svaku vrednost, čak i u onim slikarskim elementima u kojima je bio nenadmašen, a i danas izaziva divljenje.
Rafael se rodio u Urbinu, u Umbriji. Sin Đovanija Santija (1435 – 1494), koji je na dvoru Montefeltro bio zaposlen kao slikar i majke Madje de Batista Čarle. Iako mu je otac bio žitarski trgovac, on je sina prvi uputio u umetničke veštine, jer se i sam bavio slikarstvom i pesništvom, s pomalo je bio i skulptor. Pravi renesensni čovek, učen i preduzimljiv, kome ništa ljudsko i umetničko nije bilo tudje. Uticaj oca je ipak bio mali, ne samo što je on bio osrednji slikar, već i zbog toga što je Rafael veoma rano ostao bez oba roditelja. Majku skoro da nije ni zapamtio, a otac mu je umro kad mu je bilo 12 godina. O njemu su brinuli stric i maćeha. Pored oca Rafael upoznaje poznate slikare koji su u to vreme radili takođe na dvoru u Urbinu. Na mladog Rafaela su ostavile naročiti utisak geometrijski oblikovane slike Pjero dela Frančeska. Od 13-te godine učio je kod Timotea Vitia, svog prvog učitelja, koji je posle izlaska iz Frančinog ateljea, prešao u Urbino gde je otvorio svoju radionicu. Kod Vitija savladao je osnove slikarstva i prihvatio Frančin manir slikanja karakterističnih Madona sa okruglim i punim formama tela.
U Rafaelovu slikarskom delu došlo je do punog izražaja duha visoke renesanse sa svojim zanosom za klasičnu harmoniju i idealnu lepotu. Kao objektivna vriednost u slikarskoj umetnosti ostaju čistoća njegovih crteža, jasnoća kompozicije, vedrina kolorita i neposredna ljudska realizacija portreta. Rafael je izvršio veliki uticaj na svoje učenike i saradnike. Njegov crtež i kompozicija bili su uzor mnogih njegovih sledbenika. Od jeseni 1504. Rafael boravi i radi u Firenci na svojim prvim slikama. Tu se upoznaje sa radovima tadašnjih slikara, Leonarda da Vinčija, Andreje del Sarta, Mikelandjela i Fra Bartolomea. U Firencu je došao sa namerom da ostane par meseci i da prostudira radove tih slikara, medjutim tu ostaje četiri godine i 21. aprila 1508. potpisuje pismo koje je poslao svom stricu sa “Rafaelo. Slikar u Firenci”. U međuvremenu boravi na kratko u svom rodnom mestu Urbino i u Peruđi. U tom vremenu nastaju njegove poznate slike o Bogorodici: “Madona u zelenom” (1505, muzej u Beču), “Sveta familija” (1507, pinakoteka u Minhenu), “Venčanje device Marije” (1504, Pinakoteka Di Brera u Milanu. Rafaelov genije počivao je na njegovoj jedinstvenoj sposebnosti kreativne sinteze koja mu je omogućila da spoji odlike Leonarda i Mikelandjela, stvarajući umetnost koja je istovremeno bila poetična i dramatična, slikarski bogata i vajarski čvrsta. Njihove slike, crteži i skulpture do te mere su zadivile i uticale na mladog umetnika da je počeo da slika mekše i slobodnije, stvorivši prepoznatljiv stil. To se najbolje vidi na brojnim platnima Bogorodica nastalim u tim godinama: Rafaelove Madone odišu majčinskom ljubavlju, finoćom i mirnoćom, jedinstvenom za ovog slikara, naslikao u Firenci ( 1504-1508 ) pošto je završio slikarski zanat kod Perudjina. Meditativna smirenost “Lepe baštovake“ još uvek odražava stil njegovog ucitelja, ali su oblici bogatiji i obavljeni Leonardovskim sfumatom. Ozbiljna i nežna Devica podseća na “Mona Lizu“, ali bez ijedne od njenih tajni. Ono što je kod Leonarda tajanstveno, kod Rafaela postaje uverljivo ljudski, ali ipak prožeto izvanrednom senzibilnošću. Istovremeno, naglašena idealizacija oblika već pokazuje sklad i savršenost koji će postati prepoznatljiva obeležja Rafaelovog stila.