Centralna banka Bosne i hercegovine

UVOD

Finansijski sektor u Bosni i Hercegovini u 1997. godini bio je veoma nerazvijen, fragmentiran i imao je minornu ulogu u ekonomiji zemlje. Izdijeljenost monetarnog sistema se manifestovala u postojanju i funkcionisanju dvije odvojene centralne banke u okviru Bosne i Hercegovine: Narodne banke Republike Srpske i Narodne banke Bosne i Hercegovine,kao i postojanju tri odvojena platna zavoda (srpski, bosnjački i hrvatski), pri čemu su u opticaju bile čak četiri valute (jugoslovenski dinar, bosanskohercegovački dinar, hrvatska kuna i njemačka marka).Takodje je postojalo 76 registrovanih komercijalnjh banaka od kojih je većina bila u drzavnom vlasnistvu i veoma male, pri čemu nijedna nije radila na teritoriji cele drzave,a gradjani su drzali veoma malo svoje stednje u bankama. Osnivanje Centralne banke Bosne i Hercegovine prestavljalo je početak monetarnog ujedinjenja Bosne i Hercegovine, a time i unapredjenje bankarskog i finansijskog sektora u cjelini.
Uslovi u kojima je nastala,kao i tendencije koje su indicirale njeno stvaranje, predstavljaju dovoljno intrigantan razlog za detaljniju analizu i pozicioniranje Centralne Banke BiH kao predmeta istrazivanja u diplomskom radu.
Strukturu diplomskog rada (pored uvoda, zaključka i literature) čine četiri medjusobno povezana i komplementna dijela.
U prvom dijelu(Nastanak i osnovne karakteristike CB BiH)prezentiran je postupak osnivanja CB BiH, i osnovni ciljevi osnivanja.
Drugi dio(Osnovne funkcije CB BiH)odnosi se na osnovne funkcije CB BiH, sa posebnim osvrtom na aranzman karensi bord (currency board).
U trecem dijelu (Finansijski izvjestaj CB BiH) prikazani su bilansi stanja i bilansi uspjeha po godinama poslovanja.
Četvrti dio (Monetarna kretanja) obuhvata prikaze kretanja novčane mase, neto strane aktive i kredita.
U postupku predmeta istrazivanja diplomskog rada korisćene su različite naučne metode koje su omogućile prikupljanje,prezentovanje, analizu i interpretaciju svih relevantnih podataka koji se odnose na osnivanje i funkcionisanje CB BiH. Korisćena je statistička metoda, saiscrpnom primjenom tabela i grafikona, kao i metode analize, sinteze, indukcije, dedukcije, klasifikacije i komparacije.

Prvi dio
NASTANAK I SNOVNE KARAKTERISTIKE
CENTRALNE BANKE BOSNE I HERCEGOVINE

Početak geneze Centralne banke BiH, sa formalnog aspekta,iniciran je Dejtonskim mirovnim sporazumom (1995). U okviru Aneksa 4 (Ustav Bosne i Hercegovine) članom 7. date su opste smernice za osnivanje,nadleznosti i organe upravljanja Centralne banke BiH. Tako se članom 7. daju ovlasćenja i to isključivo CB BiH da vrsi emisiju novca i emisiju novca i kontrolu vrijednosti valute, kao i da vodi monetarnu politiku u Bosni i Hercegovini. Pri tome se prvi period (sest godina od osnivanja) ograničava mogućnost imenovanja guvernera CB BiH od strane visokih drzavnih organa BiH, kao i odstampavanje domaće valute bez pokrića.

 
Osnivanje, ciljevi i zadaci Centralne banke Bosne i Hercegovine

Centralna banka Bosne i Hercegovine osnovana je u skladu sa Zakonom o Centralnoj banci Bosne i Hercegovine, koji je usvojila Parlamentarna skupstina BiH 20. juna 1997. godine, saglasno Opstem okvirnom sporazumu za mir u Bosni i Hercegovini. Centralna banka Bosne i Hercegovine je počela sa radom 11. avgusta 1997.godine. Osnivanje Centralne banke BiH automatski je značilo prestanak rada Narodne banke Republike Srpske i Narodne banke BiH, kao i ukidanje svih njihovih pratećih elemenata. Na taj način stvorena je jedinstvena centralna banka na nivou BiH, sto podrazumijeva dosljednu primjenu principa: jedna drzava – jedna centralna banka.

Po zakonu Bosne i Hercegovine, zakonu Federacije Bosne i Hercegovine i po zakonu Republike Srpske, Centralna banka je pravno lice sa punim ovlasćenjima, pa u skladu sa tom činjenicom ima mogućnosti da zasniva ugovorne odnose, da nabavlja i raspolaze sa svom pokretnom i nepokretnom imovinom i da bude strana u sudkim postupcima, Sjediste centralnog ( glavnog ) ureda je u Sarajevu, ali je u njenoj organizacionoj strukturi prisutan odredjen stepen teritorijalne decentralizacije. To znači da centralna banka osniva i idrzava, pored centralnog ureda, i odredjene departmane: glavne jedinice, filijale, predstavnistva, i sl. Tako se u sastavu Centralne banke nalaze:

• tri glavne jedinice: Glavna jedinica Sarajevo, Glavna banka Republike Srpske Banja luka i Glavna jedinica Mostar, i
• dvije filijale: Filijala sa sjedistem na Palama ( u okviru Glavne banke RS) i Filijala sa sjedistemn u Brčkom (otvorena 2000. godine)