Akcionarsko društvo
SEMINARSKI RAD
Tema: Akcionarsko društvo
2
S A D R Ž A J
UVOD.............................................................................................................................................4
1. AKCIONARSKO DRUŠTVO.......................................................................................................5
3
1. AKCIONARSKO DRUŠTVO
1.1. Pojam akcionarskog društva
Akcionarsko društvo je privredno društvo čiji je osnovni kapital podjeljen na
akcije koje ima jedan ili više akcionara koji ne odgovaraju za obaveze društva,
osim u zakonom propisanom slučaju (probijanju pravne ličnosti). Akcionarsko
društvo odgovara za svoje obaveze cjelokupnom imovinom. Akcionarsko
društvo osniva jedno ili više pravnih i/ili fizičkih lica u svojstvu akcionara.
Osnovni kapital pribavlja se izdavanjem i prodajom akcija. Osnovni kapital
društva je utvrđen osnivačkim aktom i podjeljen na akcije. Akcije imaju
određenu nominalnu vrijednost. Zbir nominalnih vrijednosti svih akcija čini
osnovni kapital akcionarskog društva. Akcionarska društva su se razvila u XIX
vijeku, kada su počela i zakonski da se uređuju. Prvo su se pojavila u Italiji,
Velikoj Britaniji i Francuskoj, a zatim i u drugim zemljama. Za preteču
savremenih akcionarskih društva smatra se Banco di S. Giorgio, osnovano u
Đenovi 1407. godine. Međutim, pravi početak razvoja akcionarskih društava
predstavljaju velike prekomorske kolonijalne kompanije, osnovane početkom
XVII vijeka (Npr. holandska Istočnoindijska kompanija iz 1602. godine, zatim
francuska Istočnoindijska kompanija iz 1604. godine, engleska Istočnoindijska
kompanija iz 1612. godine i druge).
Veselinović J. „Privredno pravo“, Novi Sad, 2017.
5
Akcionarska društva su najvažniji oblik privrednih društava sa stanovišta
pribavljanja kapitala, jer postoji mogućnost koncentracije kapitala u društvu iz
brojnih manjih izvora, od akcionara. Međutim, akcionarska društva nisu
najbrojnija društva kapitala. Daleko su brojnija društva sa ograničenom
odgovornošću. Akcionarsko društvo ima svoju imovinu koja je odvojena od
imovine akcionara. Akcionari kupuju od akcionarskog društva akcije koje je to
društvo izdalo, unoseći tako u društvo svoje uloge, koji mogu biti u novcu,
stvarima i pravima izraženim u novčanoj vrijednosti. Akcionarsko društvo za
svoje obaveze odgovara cjelokupnom svojom imovinom. Akcionari ne
odgovaraju za obaveze akcionarskog društva. Oni su samo dužni da unesu svoj
ulog kojim su kupili akcije. U ekonomskom pogledu, akcionarsko društvo je
najznačajniji tip trgovačkog društva koje je po svojoj organizaciji i obliku
podesno za formiranje i koncentraciju kapitala, pa je po tom osnovu i glavni
oblik multinacionalnih kompanija i strukture međunarodnih holdinga.
1.2. Osnivanje društva
Akcionarsko društvo mogu osnovati fizička i pravna lica, domaća i strana.
Akcionarsko društvo, kao i sva privredna društva, osniva se osnivačkim aktom.
Akcionarsko društvo pored osnivačkog akta ima i statut kojim se bliže uređuje
poslovanje i upravljanje društvom. Statut je prema ranijem zakonu bio
fakultativan akt akcionarskog društva, dok je on sada obavezan. Akcionarsko
društvo se osniva potpisivanjem osnivačkog akta društva od strane akcionara
(osnivača). Potpisi na osnivačkom aktu se ovjeravaju u skladu sa zakonom
kojim se uređuje ovjera potpisa. Pored osnivačkog akta, akcionari koji osnivaju
društvo prilikom osnivanja potpisuju i prvi statut društva. Zakonom je
6
nastale troškove po osnovu osnivanja društva ili da akcionari koji osnivaju
društvo imaju pravo na naknadu tih troškova od društva, u kom slučaju se
utvrđuje najviši iznos tih troškova. U prvom statutu društva se navode i
posebne pogodnosti koje se daju pojedinim akcionarima ili trećim licima i
navode se vrste pogodnosti, kao i period na koji se daju, uključujući i lica
kojima se daju. Posle održane osnivačke skupštine akcionarsko društvo, uz
kompletnu dokumentaciju, se upisuje u registar kada stiče svojstvo pravnog
lica. Registracija podataka o privrednom društvu i objavljivanje registracije
vrši se u skladu sa zakonom kojim se uređuje registracija privrednih subjekata.
2. AKCIJE I DRUGE HARTIJE OD VRIJEDNOSTI
Akcija je hartija od vrednosti koju izdaje akcionarsko društvo. Osnovni kapital
akcionarskog društva je utvrđen i podjeljen na akcije. Akcionarsko društvo,
izdaje akcije radi prikupljanja potrebnih sredstava za poslovanje društva.
Akcije se izdaju prilikom osnivanja akcionarskog društva. To su akcije prve
emisije ili osnivačke akcije. Akcije koje akcionarsko društvo izdaje tokom svog
poslovanja su akcije sljedećih emisija. Izdaju se u skladu sa opštim propisima o
hartijama od vrijednosti i posebnim propisima koji se odnose na akcije,
odnosno akcionarska društva.
Prema Zakonu o privrednim društvima, akcije
se izdaju u dematerijalizovanoj formi, glase na ime i nedjeljive su. Istim
članom je propisano da se na akcije primjenjuju i propisi koji se odnose na
tržište kapitala. Akcionarom u određenom akcionarskom društvu smatra se
lice koje je kao zakoniti imalac upisano u Centralni registar, a dan upisa u
Centralni registar jeste dan sticanja akcije. Akcionarsko društvo može izdavati
obične (redovne) i preferencijalne (povlašćene) akcije. Obične akcije imaocu
daju imovinska i upravljačka prava. Imovinska prava su:
Babić I. „Privredno pravo“, Univerzitet Singidunum, 2008.
8