Evropski sud pravde

U toku pisanja Rimskog Ugovora, osnivači Evropske Zajednice smatrali su da je potrebno obrazovati instituciju koja će obezbijediti njegovo adekvatno tumačenje i primjenu. Tako je nastao Evropski sud pravde¹

Za razliku od većine institucija Evropske unije, koje su smještene u Briselu ili Strazburu, zdanje Evropskog suda pravde nalazi se u Luksemburgu. Od proširenja 2004. godine sud ima 27 sudija koji se biraju na 6 godina. Pola sastava suda, da ne bi bilo zastoja u radu, obnavlja se svakih 6 godina. Broj mogućih reizbora nije ograničen. Predsjednik Evropskog suda pravde postavlja se svake treće godine, a biraju ga ostali članovi suda. Sud ima i osam tzv. opštih advokata koji pred sudom obrazlažu predmete i zastupaju određeno rješenje. Mandat im je takođe šest godina. Osnivački ugovori ne propisuju koje bi državljanstvo trebalo da imaju sudije i opšti pravobranioci. Praksom je ustaljeno da svaka država članica naimenuje po jednog sudiju.

Zbog preopterećenosti Suda Europskih zajednica predmetima, 1989. godine osnovan je Prvostepeni sud Europskih zajednica² koji postupa u predmetima koje pokreću fizička i pravna lica, kao i u sporovima zbog kršenja prava konkurencije.

Sud može raditi na plenarnoj sjednici ili u vijećima. Najviše predmeta rješavaju vijeća od troje ili petoro sudija. Tzv. Veliko Vijeće u kojem sjedi 13 sudija, zasijeda kada to zahtijeva država članica ili organ Zajednice koji su stranka u postupku, ili u naročito komplikovanim slučajevima. Ugovor o EU precizno navodi slučajeve kada raspravlja i presuđuje plenarni sastav suda, na primjer kada se razrješava član Komisije, ili u predmetima za koje sud ocijeni da su od vanredne važnosti.

Sud takođe ima registrara, što je kombinacija generalnog sekretara suda i šefa pisarnice u nacionalnim sudovima, a pomaže mu i Služba za prevođenje. Registrar je organizaciona jedinica koja prima tužbe.

Sporove između organa Zajednice i njihovih službenika rješava Službenički tribunal, koji je takođe u okviru Evropskog Suda pravde. Konstituisan je 2005. godine.

U sporovima pred Evropskim sudom pravde primjenjuje se isključivo komunitarno, a nikada pravo država članica. Njegove odluke obavezuju organe unije, države članice, fizička i pravna lica. Radi zaštite Ugovora Zajednice i ostalih njenih propisa pred sudom može biti pokrenuto nekoliko vrsta postupaka: postupak po tužbi za poništaj akta, tužbi za neispunjenje obaveza od strane država članica i organa Zajednice, tužbi za nadoknadu štete, žalbi na odluke Suda prve instance, postupak po zahtjevu za rješavanje predhodnog pitanja.

1 European court of justice, ranije Sud pravde evropskih zajednica.

2 engl. Court of First Instance of the European Communities