Sistem za centralno podmazivanje vozila

Uvod

Površine mašinskih elemenata koje su prilikom kretanja u međusobnom kontaktu, menjaju s vremenom i svoja svojstva. Menja im se geometrija, veličina, struktura i svojstva površinskih slojeva, a veličina i karakter promena zavise od:

• uslova opterećenja,
• količine kretanja,
• prirode materijala elemenata koji su u kontaktu,
• sastava i svojstava okoline (vlaga, vazduh itd.),
• sastava i svojstava maziva itd.

Osnovni procesi koji se javljaju pri relativnom kretanju dva čvrsta tela su trenje na dodirnim površinama i habanje dodirnih površina. Usled pojave trenja dolazi do gubitka mehaničke energije pri radu mehaničkog sistema. Zbog pojave habanja dolazi do promena površina mašinskih delova tokom eksploatacije.
Po definiciji, habanje je progresivni proces gubitka materijala elemenata ili delova mašina koji su u neposrednom kontaktu i nalaze se u relativnom kretanju. Kao posledica procesa habanja dolazi do istrošenosti delova mašina, smanjenja efikasnosti njihovog rada, potrošnje energije itd.
Sistem za podmazivanje ima sledeće osnovne zadatke:

1. Da obezbedi hidrodinamičko podmazivanje tarućih površina pokretnih motorskih delova.
2. Da odvede jedan deo toplote.
3. Da potpomaže zaptivanje radnog prostora motora.
4. Da zaštiti delove motora od korozije.

Dovođenjem ulja do kliznih površina ležaja i stvaranjem uslova za formiranje hidrodinamičkog sloja ulja kod svih režima i uslova rada motora, sprečava se zaribavanje delova, smanjuju se energetski gubici usled trenja i obezbeđuje se pravilna mikro geometrija delova u toku dužeg vremenskog perioda. Pravilnim podmazivanjem se znatno produžava vek rada motora i njegova sigurnost u radu.
Protokom ulja kroz ležajeve, kvašenjem kliznih površina odvodi se većim delom ona toplota koja se stvara trenjem, ali se uljem mogu hladiti i delovi motora, koji se prekomerno zagrevaju, a ne postoji neka druga mogućnost njihovog efikasnog hlađenja. Tako se, npr. prskanjem ulja na donje površine klipa, može efikasno odvoditi toplota sa čela klipa i područja kompresionih klipnih prstenova.
Postojanjem uljnog filma na košuljici cilindra, isto tako se poboljšava zaptivanje radnog prostora i smanjuje se proticanje gasova u kućicu motora.
U instalaciju za podmazivanje na motorima sa unutrašnjim sagorevanjem spadaju svi agregati, instrumenti, cevovodi, signalizacija i drugi pribori koji obezbeđuju kontinuirano, stalno i sigurno dovođenje dovoljne količine ulja i maziva ka svim onim delovima koji su izloženi mehaničkom trenju.
U zavisnosti od tipa motora i njegove nominalne snage, uslova rada motora i radne mašine na koju je motor ugrađen, odnosno drugih specijalnih zahtjeva, koriste se razne vrste instalacija za podmazivanje.
U sistemima za centralno podmazivanje, pumpa pod pritiskom potiskuje mast ili ulje iz centralog rezervoara kroz razvodnu instalaciju do tačaka koje se podmazuju i sve to se ostvaruje na potpuno automatski način.
To se čini onda kada je potrebno i sa precizno određenim količinama. Sve tačke podmazivanja se napajaju optimalnom količinom maziva. Trenje i habanje su redukovani.
Ovim se značajno povećava vek mašinskih elemenata, uz istovremenu uštedu potrošnje maziva.
Sistemi za centralno podmazivanje obezbeđuju optimalno podmazivanje svih mesta za podmazivanje koja su opremljena mazalicama, i time im višestruko produžuje radni vek.