Zavrtnjevi

Zavrtnjevi

Navojni par čini jedan spoljni i jedan unutrašnji navoj istih nazivnih mjera. Spajanje dijelova pomoću navojnog para je čvrsto i pouzdano, a razdvajanje je lako i brzo, bez oštećenja spoljnih djelova. U navojnom paru koristi se zavrtanj i navrtka. Zavrtanj je element sa spoljnim navojem, a navrtka sa urezanim unutrašnjim navojem. Spajanje se postiže tako što se obrtanje jednog od dva elementa skraćuje rastojanje izmedju navrtke i čela glave zavrtnja usljed zavojnog kretanja po navoju. Obrtanje u suprotnom smjer spoj se razdvaja.

Navoj

Navoj se dobija formiranjem kanala odredjenog profila duž cilindričnog ili koničnog jezgra, tako da se svaka tačka profila nalazi na zavojnici. Zavojnica ili zavojna linija predstavlja liniju dobijenu jednoličnim pravoliniskim i obrtnim kretanjem tačke po omotaču cilindra ili konusa. Jedan zavojak je dio zavojnice koji se dobije kada tačka načini obrtno kretanje za 360, pri čemu se pravoliniski pomjeri za veličinu koraka P. Ugao zavojnice ϕ čini tangenta zavojnice u bilo kojoj tački sa njenom projekcijom u ravni normalnoj na osu zavojnice. Ugao zavojnice odredjujemo iz trougla

tg ϕ = P/(π*d2)

Ako bi se oko cilindra, obavijala žica odredjenog presjeka (trougao, pravougaonik, trapez…) dobili bi navoj prema obliku presjeka.
Navoji prema obliku presjeka i usponu zavojnice mogu biti:
Desni trouglasti navoj
Desni kvadratni navoj
Desni trapezni navoj

Kada je potrebno da ugao nagiba zavojnice bude veći koriste se višehodni navoji (navoji sa više početaka): dvohodni,trohodni ili višehodni. U tom slučaju su počeci ravnomjerno rasporedjeni po obimu kružnog poprečnog presjeka, a ugao zavojnice se odredjuje izrazom: