Organizacija geodetske delatnosti u Republici Srbiji

ORGANIZACIJA GEODETSKE DELATNOSTI U REPUBLICI SRBIJI
Ključne reči: geodezija, trigonometrijska mreža, nivelmanska mreža, GPS, katastar nepokretnosti, Republički geodetski zavod, Vojnogeografski institut
KRATAK SADRŽAJ:
U radu je prikazan razvoj geodezije i geodetske delatnosti u Srbiji od devetnaestog veka pa do danas, razvoj prve trigonometrijske i nivelmanske mreže, kao savremena GPS tehnologija. Najznačajnija institucija geodezije je Republički geodetski zavod i Vojnogeografski institut na koju se oslanjaju državni organi i gotovo svi činioci društva.
ORGANISATION GEODETIC ACTIVITIES THE REPUBLIC OF SERBIA

Keywords: geodesy, trigonometric networks, leveling networks, GPS, real estate cadastre, Republic Geodetic Authority, Institute of military geography

ABSTRACT
This paper presents the development of geodesy and surveying activities in Serbia since the nineteenth century until today, the development of the first trigonometric leveling networks, as well as modern GPS technology. The most important institutions of geodesy is Republic Geodetic Authority and Institute of military geography they rely on government agencies and almost all sectors of society.

UVOD
Geodezija je nauka o premeru i kartografisanju Zemljine površi. Ova definicija je zadržala svoju valjanost do donašnjih dana, ona obuhvata određivanje spoljašnjeg gravitacionog polja Zemlje, kao i površ okeanskog dna. Sa ovom definicijom Geodezija je uključena u geonauke kao i u nauke o inženjerstvu. Od početka sedamdesetih godina, Međunarodna asocijacija za geodeziju (IAG) formulisala je zadatak geodezije na nov način, tako da je polje sile teže eksplicitno pomenuto. Geodezija je nauka o određivanju oblika i dimenzije Zemlje, spoljnjeg gravitacionog polja njihovih promena.
GEODEZIJA U SRBIJI DO 1918. GODINE
Razvoj geodezije u Srbiji i početak visokoškolske nastave bio je uslovljen društvenim razvitkom, kao i razvojem tehničkog obrazovanja u Evropi. Pred kraj devetnaestog veka, visoke tehničke škole u Evropi imale su status modernih univerziteta u kojima su se sticale stručna i naučna znanja.
Prvi inženjeri u Srbiji bili su stranci, da bi kasnije to bili naši ljudi školovani u inostranstvu. Nastava iz geodezije bila je prilagođena građevinarstvu i drugim tehničkim disciplinama. Krajem devetnaestog veka, u Kraljevini Srbiji i Kraljevini Crnoj Gori nisu postojale geodetske mreže. Radovi na triangulaciji i preciznom nivelmanu u Srbiji, a po ugledu na Evropska iskustva počinju posle osnivanja Geodetskog instituta. U radu prikazuje se projekat osnovne mreže kod Paraćina i probno merenje osnovice Majer-Besenovim aparatom. Radovi su prekinuti i kasnije preuzeti od strane odeljenja Glavnog đeneralštaba.
U prvim godinama dvadesetog veka, počinje Geografsko odeljenje Glavnog đeneralštaba u Beogradu.
Godine 1904. izmerene su četiri osnovice: paraćinska, negotinska, vranjska i loznička. Horizontalni i vertikalni uglovi u mreži, mereni su velikim univerzalnim instrumentima tipa Kern i Štark-Kramerer. Astronomska određivanja u ovom periodu nisu vršena, već je pomenuta triangulacija 1904. godine vezana za triangulaciju prvog reda na severu preko Dunava i na zapadu preko Drine.