Evropska Unija i Bosna i Hercegovina

UVOD

Da bi lakše shvatili od kakvog je značaja pristup Bosne i Hercegovine u Evropsku Uniju, bitno je prethodno upoznati građane sa osnovnim pojmovima, ciljevima i institucijama same Unije, da bismo nakon toga, mogli pristupiti prikazu vremenske hronologije događaja koji su usko vezani za integraciju. Riječ je procesu koji je trajao dugi niz godina, a svakako je nesporno da će trajati još par godina, jer sama unutrašnja struktura naše države predstavlja na jedan način spletku u koje se uplelo klupko vanjske politike i nastojanje da se ispune svi kriteriji i uslovi za pristup Evropskoj Uniji.
Obzirom da je konciznost jedna od bitnih stavki općeg razumijevanja osnovnih pojmova obrađene teme, rad je strukturno podijeljen na dvije cjeline, dakle upoznavanje sa osnovnim pojmovima Evropske Unije u prvom dijelu, gdje se pobliže definišu i kriteriji postavljeni za pristup istoj, dok je drugi dio posvećen putu Bosne i Hercegovine prema integraciji. Drugi dio sadrži hronološki prikaz važnih događaja, te sve strategije ponuđene od strane ne samo Evropske Unije, već i međunarodne zajednice.
Kako je riječ o relativno osjetljivoj temi, nije posvećena veća pažnja detaljnijoj analizi svih kriterija i uslova koje je BiH trebala ispuniti ili učiniti, jer bi takva analiza zahtjevala daleko širi opseg obrade i konstruktivniju razradu pojmova i događaja.

POJAM EVROPSKE UNIJE

Evropska unija (EU) je međunarodna struktura sui generis ili supranacionalana tvorevina, koja ima vlastiti izvor prihoda i sudsku vlast, te niz nadnacionalnih institucija sa ovlaštenjima da donose odluke o pitanjima od zajedničkog interesa za nivo Evropske unije. EU čini 27 zemalja članica i ima više od 500 miliona stanovnika. Sa Lisabonskim ugovorom, koji je stupio na snagu 1. decembra 2009. godine, EU je dobila pravni subjektivitet, pa može zaključivati međunarodne sporazume i priključivati se međunarodnim organizacijama. EU ima svoju plavu zastavu sa 12 zlatnih zvjezdica, himnu-Betovenovu“Odu radosti”, valutu euro i slogan Ujedinjeni u različitosti.
Nadležnosti EU se dijele na isključive nadležnosti (npr. oblast monetarne politike, carinske unije, konkurencije), zajedničke nadležnosti sa državama članicama (npr. unutarnje tržište; ekonomska, društvena i regionalna kohezija, okoliš, zaštita potrošača, transport, energija, sloboda, sigurnost i pravda) i nadležnost podrške (npr. zdravlje ljudi, industrija, obrazovanje, turizam).
Ustavni princip Evropske unije je princip supsidijarnosti, a to znači da se “aktivnosti na nivou
EU poduzimaju onda kada to podrazumijeva veću efikasnost od aktivnosti pojedinih zemalja članica”, odnosno “EU ne poduzima radnje (izuzev u oblastima svojih isključivih nadležnosti), osim ako su one djelotvornije od radnji poduzetih na nivou države članice, regije ili lokalne samouprave”.
HISTORIJAT EVROPSKE UNIJE
Šumanova deklaracija
Ministar vanjskih poslova Francuske Robert Schuman 1950. godine predložio je ujedinjenje industrija za proizvodnju uglja i čelika u Zapadnoj Evropi. Godinu kasnije šest država (Belgija, Savezna Republika Njemačka, Luksemburg, Francuska, Italija i Holandija) osnovale su Evropsku zajednicu uglja i čelika (European Coal and Steel Community) (ECSC).
Šest država osnivača nekoliko godina kasnije odlučile su integrisati i druge sektore privrede i 1957. godine potpisale Rimski ugovor kojim je uspostavljena Evropska zajednica za atomsku energiju (EURATOM) i Evropska ekonomska zajednica (EEZ). Tim ugovorom države članice su počele uklanjati međusobne trgovačke barijere i formirati tzv. zajedničko tržište.
Tri evropske zajednice su 1967. godine ujedinjene, i od tada postoji jedna Komisija i jedno Vijeće ministara, kao i Evropski parlament.
Prvobitno su članovi Evropskog parlamenta birani iz reda parlamentaraca država članica. Od 1979. godine organizuju se direktni izbori za Evropski parlament koji pružaju mogućnost građanima država članica da glasaju za svoje kanidate i oni se održavaju svake pete godine.
Ugovor iz Mastrihta, potpisan 1992. godine, uveo je nove oblike saradnje između vlada država članica, na primjer u vezi sa pitanjima odbrane ili oblasti pravosuđa i unutrašnjih poslova. Ugovorom iz Mastrihta kreirana je Evropska unija (EU), kakva je danas poznata.
Još 1992. godine Evropska unija je donijela odluku o formiranju Ekonomske i monetarne unije (EMU), koja je uključivala i uvođenje zajedničke evropske valute pod upravom Evropske centralne banke. Jedinstvena valuta – euro – postala je realnost 1. januara 2002. godine kada su novčanice i kovanice eura zamijenile nacionalne valute u dvanaest od petnaest država članica: Belgija, Njemačka, Grčka, Španija, Francuska, Irska, Italija, Luksemburg, Holandija, Austrija, Portugal i Finska.
Slovenije je 1. januara 2007. godine, postala prva od deset zemalja koje su se pridružile Uniji iako je 2004. godine, počela koristiti euro.
Proces proširenja:
• 1951. godine osnovana Evropska zajednica uglja i čelika, sastavljena od šest zemalja Belgija, Njemačka, Francuska, Itaija, Luksemburg i Holandija;
• 1973. – priključile se Danska, Irska i Velika Britanija
• 1981. – Grčka
• 1986. – Španija i Portugal
• 1995. – Austrija, Finska i Švedska
• 2004. – Češka Republika, Estonija, Kipar, Latvija, Litvanija, Mađarska, Malta,Poljska, Slovačka i Slovenija.
• 2007. – Bugarska i Rumunija
• 2013. – Hrvatska
Turska počele pregovore o članstvu 2005. godine.