Ekonomija Evropske unije

INSTITUCIJE EVROPSKE UNIJE

Evropski savjet
Evropski savjet je formalno najviša institucija EU. Nastao je 1974. god. na samitu u Parizu. Potpuno je stavljen u funkciju tek 1986. god. usvajanjem Jedinstvenog evropskog akta. Od tada, a u skladu sa svojim ovlašćenjima, Evropski savjet djeluje snažno na političkom planu, prije svega kao generator i kormilar svih ključnih reformi i prekretnica kroz koje je Zajednica prolazila. Iz ove institucije su pokretane strateške inicijative, koje su imale presudan značaj za evoluciju i dalju sudbinu ideje o ujedinjenoj Evropi. Poznata je harizmatičnost i inicijativnost Žaka Delora koji je kao Predsednik Evropske komisije koristio Evropski savjet kao polaznu i nezaobilaznu instancu za realizaciju svojih ideja.
Od ustanovljenja do danas, Evropski savjet je postao značajan inicijator i kreator evropskih integracionih procesa. Međutim, treba naglasiti činjenicu da se njegov uticaj od 1992. god. do danas smanjuje jer je poslije potpisivanja Ugovora iz Mastrihta Zajednica konstituisala novi oblik unutrašnje društvene strukture Unije, koji je fundiran na afirmaciji novih odnosa između vlada članica Zajednice, odnosno na tzv. međuvladinom pristupu. Tako je Savjet postao najuticajniji faktor saradnje između zemalja članica, odnosno njihovih vlada.
No, to nikako ne umanjuje sadašnju ulogu Evropskog savjeta, kao najreferentnije institucije i snažnog pokretača novih ideja, ali i opšteprihvaćenog arbitra među ostalim institucionalnim akterima i zemljama članicama. Zbog toga Savjet nema značajniju ulogu u pravosuđu ili unutrašnjim poslovima. Važno je napomenuti da Savjet nije pod ingerencijama Suda pravde evropskih zajednica, kako zbog pozicije i načina funkcionisanja u sistemu institucionalnih aktera Unije, tako i zbog toga što u Osnivačkom ugovoru nema tretman klasične institucije. To mu, naravno, ne umanjuje vodeću ulogu koju ima u kreiranju i forsiranju strateških političkih i drugih pravaca Unije, sada, i u budućnosti.
Nadležnosti Evropskog savjeta su široke i precizno definisane Ugovorom iz Mastrihta. Ovim aktom su određene obaveze Savjeta u napretku Unije i neka opšta politčka pitanja. No, ova institucija rješava i druge probleme u cilju boljeg funkcionisanja Zajednice. Karakteristični su problemi arbitraže između nekih zemalja članica, koji su rješavani od strane Evropskog savjeta u slučajevima kad druge institucije nisu mogle pronaći kompromisna i zadovoljavajuća rješenja. Evropski savjet ima ingerencije utvrđivanja i konstatovanja težih oblika povreda ili obaveza članica EU. Savjet može suspendovati neka prava, sve do oduzimanja prava glasa za zemlju koja se najteže ogriješila o politiku EU, te mijenjati propise ili kodekse Zajednice itd. Savjet ima bogatu i uspješnu praksu u implementaciji važnih procesa ekonomskog karaktera. Tako je npr. jedno od važnih pitanja iz ekonomske sfere funkcionisanja Zajednice kojim se Savjet bavio, bilo donošenje odgovarajućih odluka i stvaranje uslova za prelazak na evro kao zajedničku valutu Evrozone i sl. Pored ovoga, Savjet utvrđuje ključne smjernice, zaključke i preporuke o ekonomskim politikama zemalja članica i Unije u cjelini. Ovo jasno ukazuje na snažan uticaj Evropskog savjeta na ekonomsku komponentu evropskih integracija, posebno u svjetlu amortizovanja heterogenih pogleda na određene makroekonomske teme od strane članica Zajednice. Stoga Evropskom savjetu opravdano pripada ključna uloga u kreiranju i izboru fundamentalnih pravaca, posebno onda kada su na dnevnom redu ekonomske integracije i reforme.