Eritropoeza

UVOD
Krv je tečno tkivo koje cirkuliše kroz srce i krvne sudove. Svojim kretanjem osigurava vezu između svih organa, tkiva i ćelija. Služi kao izvor za stvaranje limfe, međućelijske i ćelijske tečnosti. Sastoji se iz dva dijela:
 krvne plazme (tečni dio) i
 krvnih ćelija
Krvne ćelije su:
 eritrociti,
 leukociti i
 trombociti
Stvaranje krvi naziva se hematopoeza.
Proces razvoja ( sazrijevanja ) ćelija eritrocitne loze naziva se eritropoeza ili eritrocitopoeza.
Proces razvoja ćelija leukocitne loze naziva se leukocitopoeza.
Proces razvoja ćelija trombocitne loze naziva se trombocitopoeza.
ERITROPOEZA
Eritropeza je proces sazrijevanja eritrocita. Ovaj proces se posle rođena odvija isključivo samo u koštanoj srži. Kod novorođenčeta čitava koštana srž je aktivna sve do pete godine života. Od pete godine života jedan dio aktivne koštane srži postepeno se zamjenjuje sa masnim tkivom, što predstavlja neaktivni dio koštane srži, to se dešava sve do dvadesete godine. Od dvadesete godine aktivna koštana srž je samo u kostima lobanje, grudnog koša, u pršljenovima i karličnim kostima. Ali i neaktivna koštana srž po potrebi organizma može se brzo zamjeniti aktivnom koštanom srži.
U normalnim uslovima u koštanoj srži se stvara oko tri milijarde eritrocita na kilogram tjelesne mase. U slučaju potrebe organizma koštana srž može svoju aktivnost da poveća i do osam puta.
Pošto je eritrocit ćelija bez jedra i ne može da vrši sintezu bjelančevina, neophodno je da se u toku sazrijevanja ćelija eritrocitne loze u njima stvore svi proteini neophodni za funkciju zrelog eritrocita. Za pravilno odvijanje eritropoeze neophodni su adekvatni uslovi (temperatura, endokrini faktori itd. ) u koštanoj srži, a i gradivni elementi (željezo, aminokiseline…).
TOK ERITROPOEZE
Ćelije eritrocitne loze stvaraju se iz osnovne matične ćelije proeritroblasta koja nastaje iz hemocitiblasta, stvorenih iz retikuloendotelskih ćelija koštane srži. Diobom i sazrijevanjem jedra i citoplazme preko tri oblika eritroblasta (bazofilni, polihromatofilni, acidofilni) nastaje retikulocit (mladi eritrocit) čijim sazrijevanjem nastaje zreli eritrocit, koji je prelaskom u perifernu krv sposoban za obavljanje svojih uloga u organizmu.
Ovaj način razvoja naziva se eritroblastni ili normoblastni koji se dešava u normalnim uslovima razvoja ćelija eritrocitne loze. Kada je u pitanju poremećaj u razvoju ove loze tada imamo monoblastni tip razvoja gdje umjesto eritroblasta se stvaraju ćelije slične prvim krvnim ćelijama u embrionom razvoju. Ove ćelije eritrocitne loze se zovu megaloblasti. Osnovna ćelija se naziva promegaloblast, a iz promegaloblasta nastaju različiti oblici megaloblasta (bazofilni megaloblast, polihromatofilni megaloblast, acidofilni megaloblast). Sazrijevanjem ovih ćelija umjesto normalnog eritrocita nastaje eritrocit drugih osobina, koji se zove megalocit.
MORFOLOŠKE KARAKTERISTIKE ĆELIJA ERITROCITNE LOZE
Proeritroblast
Prva morfološki prepoznatljiva ćelija eritrocitne loze. Najveća ćelija ove loze, prečnika od 15 – 22 mikrona. Citoplazma je bazofilna, izrazito plave boje u kojoj nema granula. Jedro je okruglo, rjeđe ovalno, centralno postavljeno, a hromatin u jedru koji je crvene boje raspoređen je u vidu grudvica. U jedru se nalaze dva ili više jedaraca. Diobom ove ćelije nastaje bazofilni eritroblast.