Valerijana
SADRŽAJ
1. UVOD.............................................................................................................................................1
2. VALERIJANA (Valeriana officinalis)..............................................................................................2
2.1. Karakteristike.........................................................................................................................3
2.2. Hemijski sastav......................................................................................................................4
2.3. Djelovanje odoljena..............................................................................................................6
2.4. Terapijska primjena Valerianae officinalis.........................................................................7
1. UVOD
Upotreba bilja u liječenju vodi porijeklo iz daleke prošlosti. Vještina
liječenja biljem razvijala se kod svih naroda i sačuvala se negdje više, negdje
manje kao tradicionalna ili narodna terapija, popularno nazvana narodna
medicina, sve do danas.Valeriana officinalis, koja se uspješno vijekovima
upotrebljavala u tradicionalnoj terapiji, prihvaćena je i predstavlja važnu
ljekovitu sirovinu u savremenoj medicini. Familija Valerianaceae obuhvata
višegodišnje ili jednogodišnje zeljaste biljke, sa naspramnim, izdjeljenim ili
cijelim listovima, bez zalistaka, obuhvata 8 rodova, sa oko 290 vrsta (Hobbs,
1989).
Latinska poslovica
Non est vivere sed valere vita est
kaže da je život više od
pukog preživljavanja. Drugim riječima, nije dovoljno samo da živimo, već da
živimo dobro. Valere na latinskom znači ’biti dobro’. Ista riječ je u korijenu
naučnog naziva biljke koja je tema našeg seminarskog rada. Valerijana
(Valeriana officinalis) je samonikla biljka koja voli visinu i sunce. U starom Rimu,
u drugoj polovini 1. vijeka naše ere često ju je koristio Dioskurid iz Anzaraba,
vojni ljekar u službi Neronove vojske i vrsni poznavalac ljekovitog bilja.
U svom djelu,
De materia medica
, opisao je načine primjene preko 1000
prirodnih supstanci, a valerijanu je svrstao u grupu aromatičnog bilja. Ova zbirka
smatra se fundamentom svih modernih farmakopeja. Dioskurid je poznat i po
preteči anestetika, posebnom vinu koje je pravio od opijuma i mandragore kako
bi uspavao pacijente prije operacije. Za to stanje nesvjesti koristio je grčku riječ
anestezija, ἀναισθησία, što je značilo ’bez osjećaja’.
Eterično ulje i valerijanska kiselina ove biljke ima sedativno i anksiolitičko
dejstvo, što je čini idealnim sastojkom preparata protiv nervoze, anksioznosti,
stresa i nesanice. Ona obiluje beta karotenom, limonenom i kvercetinom
zahvaljujući kojima djeluje protivupalno i antioksidantno. U korisne sastojke
1
Slika 1. Valerijana (Valeriana officinalis)
https://www.plantea.com.hr/valerijana/
2.1. Karakteristike
Odoljen je višegodišnja zeljasta biljka iz porodice Valerianaceae koja
naraste i do 2 metra visine. Korijenje je razgranato dužine i do 20 centimetara.
Listovi su perasto nazubljeni i oni bliže korijenu se donekle razlikuju od onih pri
vrhu. Cvjetovi mogu biti bijeli ili ružičasti. Odoljen cvjeta od juna do avgusta.
Sjeme sazrijeva od jula do septembra. Biljka nije osjetljiva na mraz i dobro
podnosi hladnu klimu. Cvjetovi su hemafrodični, to jest sadrže i tučak i prašnike
(muške i ženske organe potrebne za razmnožavanje).
3