Konkurentna sposobnost naše privrede

U v o d

Kriza, raspad i ratovi u bivšoj Jugoslaviji početkom devedesetih imali su kulminaciju upravo na prostoru BiH, tako da su i posljedice rata najgore u našoj zemlji. Procjenjuje se da je preko 100.000 stanovnika BiH poginulo i nestalo. Ekonomske štete od rata se procjenjuju na 50-60 milijardi američkih dolara, od čega se 20 milijardi dolara odnosi na proizvodne kapacitete. Postoje i brojne druge procjene, koje uzimaju u obzir gubitak bruto domaćeg proizvoda od 1992. godine do danas, što predstavlja indirektne ekonomske gubitke. Zbir ukupnih direktnih i indirektnih gubitaka iznosi približno 100 milijardi američkih dolara.

Indirektne posljedice, kao što su razaranje sistema uprave, prekid ekonomskog razvoja, obrazovanja i tehnološkog razvoja, kao i “odliv mozgova”, premda nemjerljivi, nesumnjivo su ogromni. Razaranje društva, društvenih veza, tolerancije i suživota i opšti slom društvenih vrijednosti i normalnog života su najtrajnije posljedice rata koje su prisutne i danas, više od 10 godina po okončanju rata.

Bosna i Hercegovina je u poslijeratnom periodu, zahvaljujući provođenju velikog broja reformi, uspjela do danas postići makroekonomsku stabilnost. Inflacija je smanjena, fiskalni računi su unapređeni, povjerenje u nacionalnu valutu je postignuto, teret vanjskog duga je smanjen i vanjske rezerve su povećane.

Veliki deficit na vanjskim računima i dalje predstavlja ključan makroekonomski izazov. Iako je od 2002. godine izvoz rastao brže od ukupnog uvoza roba u evrima, on i dalje predstavlja tek 10% GDP-a. Struktura uvoza roba, koje čine oko trećinu GDP-a, u novije vrijeme je pomjerena ka robi koja se ne koristi za rekonstrukciju, prije svega prema potrošačkoj robi i naftnim proizvodima.

U prvom dijelu ovog rada dat je osvrt na trenutnu poziciju naše zemlje u svijetu i regionu (prema globalnom indeksu konkurentnosti), na dostignuti nivo razvijenosti BiH izražen kroz ostvareni GDP, kao i na spoljno-trgovinsku razmjenu BiH.

U drugom dijelu rada analizirani su prirodni resursi kao faktor razvoja i komparativne prednosti naše zemlje. Takođe u ovom dijelu je u osnovnim crtama data ocjena stanja elektroenergetskih i hidroenergetskih potencijala BiH, raspoloživog rudnog bogatsva i stanja u metalo prerađivačkoj industriji, kao najuspješnijoj industrijskoj grani  u našoj zemlji.

Treći blok je posvećen privrednoj strukturi naše zemlje u okviru koje je dat osvrt na najperspektivnije djelatnosti kao što su poljoprivreda, šumarstvo i turizam. Za pojedine segmente su date i naznake mogućih pravaca razvoja.

Na kraju je ukazano i na neophodnost osmišljavanja i realizacije kampanje za unapređenje imidža BiH u svijetu.

Prilikom izrade ovog rada prvenstveno su korišćeni statistički podaci, raspoloživi podaci resornih ministarstava i relevantnih domaćih i međunarodnih institucija i agencija.

Globalni index konkurentnosti (GCI) i pozicija BiH u svijetu

Globalni index konkurentnosti (Global Competitiveness Index)  je indeks rasta konkurentnosti koji objašnjava razvoj rasta države. Iako ovaj index ima jednostavnu strukturu, on pruža cjelovit pregled faktora koji su ključni za produktivnost i konkurentnost i svrstava ih u 9 grupa (faktora konkurentnosti): javne institucije, infrastruktura, makroekonomsko okruženje, zdravlje i osnovno obrazovanje, više i visoko obrazovanje i specijalizacija, efikasnost tržišta, tehnološka razvijenost, poslovna sofisticiranost, inovacije. Nijedan od ovih faktora pojedinačno ne može osigurati konkurentnost.

Grupe ključne za zemlje čija je ekonomija bazirana na resursima:

•    Javne institucije
•    Infrastruktura
•    Makroekonomsko okruženje
•    Zdravlje i osnovno obrazovanje

Grupe ključne za zemlje čija je ekonomija bazirana na investicijama:

•    Više i visoko obrazovanje i specijalizacija
•    Efikasnost tržišta
•    Tehnološka razvijenost

Grupe ključne za zemlje čija je ekonomija bazirana na inovacijama:

•    Poslovna sofisticiranost
•    Inovacije