Krivično pravo – opšti deo

ISPITNA PITANJA I ODGOVORI
Prof. dr Miloš Marković

3. POJAM I VRSTE TUMAČENJA U KRIVIČNOM PRAVU

Tumačenje (lat. Interpretacija, gr. Egzegeza) je iznalaženje pravog smisla pravne norme u ovom slučaju krivičnopravne norme.
Da bi se apstraktna krivičnopravna norma, do koje se došlo uopštavanjem i generalizacijom, mogla primeniti na konkretan slučaj, mora joj prethoditi misaono logička operacija – tumačenje zakona.
Prema tome, tumačenje predstavlja određivanje preciznog, tačnog i pravog smisla krivičnopravne odredbe na konkretan slučaj.
Tumačenje krivičnih zakona može da bude veoma različito, zavisno od kriterijuma po kome se vrši. U tom smislu može se podeliti na sledeće vrste:
1. tumačenje KZ prema izvoru (subjektu) tumačenja
2. tumačenje KZ prema načinu (metodu) tumačenja
3. tumačenje KZ prema obimu tumačenja

4. TUMAČENJE KZ PREMA IZVORU TUMAČENJA

Podela tumačenja KZ prema izvoru zasniva se na SUBJEKTU koji vrši tumačenje.

Razlikuju se tri vrste:
– autentično
– sudsko
– naučno ili doktirinirano tumačenje.

AUTENTIČNO tumačenje, s obzirom na organe koji ga daju predstavlja najvažniju vrstu tumačenja. Autentično tumačenje daje organ koji je i doneo KZ koji se tumači. U RS autentično tumačenje daje Narodna Skupština Srbije. Ova vrsta tumačenja je karakteristična po svojoj obaveznosti, ona obavezuje one koji tumače i primenjuju pravo. To je jedino tumačenje koje je obavezno za sve (pojedince i organe). S obzirom na način na koje se daje, to može biti u okviru zakonskog akta koji se tumači (obično se ta odredba naziva “značenje izraza u ovom zakoniku” ili st. – Član 112 KZ), kao njegov sastavni deo.

SUDSKO TUMAČENJE – daju sudovi, rešavajući konkretne slučajeve u vidu obrazloženja svojih odluka. Ono ima značaj samo za konkretni slučaj i ne obavezuje drugi sud u rešavanju sličnog slučaja, pa ni određeno tumačenje višeg suda. Tumačenja viših sudova ipak imaju velik značaj i niži se sudovi u znatnoj meri pridržavaju. Ova tumačenja viših sudova se daju u vidu STAVOVA I PRAVNIH MIŠLJENJA, koja se zauzimaju na opštim sednicama tih sudova. Ovi stavovi i mišljenja utiču na tumačenje konkretnih budućih slučajeva snagom argumenata i svoje ubedljivosti. Na taj način doprinose ujednačavanju sudske prakse.

NAUČNO (DOKTRINIRANO) TUMAČENJE – daje krivičnopravna teorija – nauka krivičnog prava. Ovo tumačenje nastaje kao posledica naučnih dela teoretičara krivičnog prava. Ono se najčešće objavljuje u knjigama, člancima, komentarima, referatima, diskusijama i na druge načine. Ono nije obavezujuće, ali ima veliki uticaj, jer su predstavnici nauke krivičnog prava, u znatnoj meri, pozvani da daju tumačenja posebno u spornim i složenim pitanjima.