Maligna oboljenja pluća

1. Etiologija i epidemiologija:

Rak pluća opisan je još 1531. godine kao neobično oboljenje među rudarima koji su kopali rude bakra, gvožđa i drugih metala. Tada dosta retko oboljenje, a danas karcinom pluća zauzima 2. mesto po učestalosti (odmah iza karcinoma dojke kod zena, a iza karcinoma prostate kod muskaraca) i predstavlja najčešći uzrok smrti od malignih bolesti. Smatra se da u svetu ima više od 2,1 miliona novoobolelih godišnje.U Srbiji svake godine oboli oko 3500-4000 ljudi. Iako je incidenca obolevanja od raka pluća dva puta veća kod osoba muškog pola, kod žena je u stalnom porastu.

2. Faktori rizika:

Smatra se da je 80-90% raka pluća posledica pušenja duvana. Duvanski dim sadrži 4000 toksičnih elemenata. Oni se mogu svesti pod četiri glavne kategorije: katran, nadražajni elementi, ugljen monoksid, nikotin. Rizik se uvećava sa brojem cigareta popušenim u toku dana kao i dužinom pušačkog staža. Kako konzumiranje cigareta, tako i pasivno pušenje utiče na nastanak ove bolesti. Pasivno pušenje povećava incidencu obolevanja kod nepušača i iznosi oko 3000 slučajeva raka pluća godišnje.

Istraživanja koja su rađena ukazuju na to da se najveći procenat pušača nalazi u starosnoj grupi od 35-45godina (49%), kod stanovništva koje pripada kategoriji bogatih iznosi 36,7%, a u kategoriji stanovništva sa srednjoškolskim obrazovanjem iznosi 39,9%. U Srbiji u 2006. godini više od tri petine odraslog stanovništva 61,7% bilo izloženo duvanskom dimu u sopstvenoj kući, a 44,9% na radnom mestu što je manje nego u 2000. godini. Izloženost duvanskom dimu u sopstvenoj kući bila je veća kod žena 62,1%, a na radnom mestu 50,5%. Prema dobnim grupama duvanskom dimu u sopstvenoj kući i na radnom mestu najviše su bili izloženi oni koji se nalaze u starosnoj grupi 20-34 i 35-45 godina. Stanovništvo Srbije je bilo izloženo duvanskom dimu na radnom mestu tri do četiri puta više nego stanovništvo u Finskoj, Francuskoj ili Velikoj Britaniji. Više od polovine školske dece u Srbiji starosti između 13 i 15godina 54,7% su već pušili cigarete, a svaki šesti 16,3% trenutno puši.
Približno jedna trećina 31.3% su zapalili svoju prvu cigaretu pre navršenih 10 godina života, što ukazuje na visok potencijal upotrebe duvana u kasnijem periodu života i potencijalno visoku prevalenciju bolesti koje prouzrokuje duvan.