Menadžment malih i srednjih preduzeća

Definisanje malih i srednje velikih preduzeća u zemljama EU i u BiH.
Postoji veoma mnogo različitosti u definisanju malih i velikih preduzeća. Tako dolazi do situacije da postoje različita poimanja šta su mala i srednja preduzeća zavisno od toga koja se država posmatra. Tako postoje definicije MSP-a iz Sjedinjenih država, EU i Japana, a manje razvijene države uglavnom preuzimaju te definicije.
U EU postoje takođe različite definicije od države do države ali se i na nivou EU radi na stvaranju jedinstvene definicije. U svakom slučaju izvori definisanja su vladine institucije, komisije i razne poduzetničke asocijacije, a različitosti se javljaju i zavisno od branše u kojoj preduzeća posluju.
Dugo vremena se u EU malim preduzećem smatralo ono koje zapošljava do 100 radnika. Uz to se malom privredom ili malim poslovima mogu smatrati svi oni mali poslovi koji nisu dominirajući u svojoj branši i nemaju monopolsku poziciju a ni takve tendencije. U novije vrijeme ovom problemu se pristupa kompleksnije i nastoji se iznaći definicija za čitavu EU.
U Velikoj Britaniji formalni odnos prema malom biznisu ima dugu tradiciju koja je započeta od strane vlade još 1969. godine. Zauzet je stav da se malom firmom smatra svaka ona koja zapošljava manje od 200 radnika. Uz to takve firme trebalo bi da imaju malo učešće na svom tržištu, da njima upravlja sam vlasnik, da su neovisne i nepodržavane od velikih firmi. Postavljeni kvantitativni limiti bili su:

• proizvodne firme do 200 zaposlenih
• trgovina na malo do 50.000 funti
• građevinarstvo do 25 zaposlenih

Pozitivne posljedice ove klasifikacije bile su u iznalaženju puteva njihovog finansiranja i oporezivanja i unapređivanja njihovog rada. Za Francusku se ne može smatrati da je postavljena prava definicija malog biznisa jer ona definicija koju su oni postavili uključuje otprilike oko 90% firmi koje zapošljavaju ispod 10 radnika. Međutim za potrebe oporezivanja i vladinih inicijativa za podršku utvrđivano je mjerilo veličine biznisa prema broju zaposlenih.

• manje od 10 zaposlenih (mikropreduzeća)
• 10-40 zaposlenih (mala preduzeća)
• 50-500 zaposlenih (srednja preduzeća)
• Preko 500 zaposlenih (velika preduzeća)

U Francuskoj se prag od 50 zaposlenih smatra izuzetno važnim jer već na tom nivou se uspostavljaju pune obligacione norme u vezi sa zaposlenima i zapošljavanjem. U Njemačkoj su definisanja u velikoj mjeri slična ali i sa nekim razlikama. Koriste se kvantitativni i kvalitativni faktori. Kvantitativni faktori: broj zaposlenih i obim godišnjeg prometa (mala preduzeća, do 50 zaposlenih, obim prometa do 2,5 miliona €; srednja od 50 do 100 zaposlenih, obim prometa 2,5-5,5 miliona €; velika, više od 100 zaposlenih, obim prometa veći od 5,5 miliona €).
Prema većini autora ističu se sljedeće kvantitativne specifičnosti MSP-a:

• vlasnik firme je najčešće i menadžer firme
• vlasnik sam donosi poslovne odluke uz povremeno uključivanje drugih članova porodice, (savjetnika)
• vlasnik najčešće direktno komunicira sa zaposlenima
• relativno je malo tržišno učešće preduzeća u tražnji njegovih kupaca
• preduzeće je fundamentalna baza njegovom vlasniku za preduzetničke i inovacijske napore
• poslovni rezultati preduzeća su najčešće jedini izvor egzistencije porodice
• veliki broj malih i srednjih preduzeća ne radi za finalno tržište već za proizvodno uslužno tržište ili u kooperacijske svrhe
• mala i srednja preduzeća rijetko samostalno izvoze svoje robe već to čine putem svojih asocijacija ili uz posredstvo velikih preduzeća

Procesi menadžmenta i obavljanje aktivnosti unutar ili izvan firme takođe su važni faktori segmentiranja preduzeća u kategoriji malih i srednjih preduzeća nasuprot velikima. U ovom smislu MSP imaju sljedeće osobine: jednolinijski sistem vođenja, gotovo da nema sektorske podjele, kratki i direktni informacioni putevi, neposredne upute i kontrola personala, delegiranje samo u ograničenim područjima, gotovo da ne postoje problemi koordinacije, mali stepen formalizacije, nizak stepen fleksibilnosti, izraženi lični kontakti između zaposlenih.

EU:
EU definicija za MSP-a definira broj uposlenika i financijski nivo koji određuju kategoriju preduzeća:
Kategoriju mikro, malih i srednje velikih preduzeća čine preduzeća koja zapošljavaju manje od 250 osoba, sa godišnjim prometom koji ne prelazi 50 miliona € (97.791.500 KM) i čiji ukupan godišnji bilans stanja ne prelazi 43 miliona € (84.100.690 KM) .
U okviru kategorije MSP-a, malo preduzeće se definira kao preduzeće koje zapošljava manje od 50 osoba i čiji godišnji promet i/ili ukupan godišnji bilans stanja ne prelazi 10 miliona € (19.558.300 KM) .
U okviru kategorije MSP-a, mikro preduzeće se definira kao preduzeće koje zapošljava manje od 10 osoba i čiji godišnji promet i/ili ukupan godišnji bilans stanja ne prelazi 2 miliona € (3.911.660 KM) .
Ona također definira neophodne mjere za prikupljanje i prezentiranje statističkih podataka o MSP-a da bi se identificirale sljedeće klase preduzeća po veličini:

• 0 – 1 osobe;
• 2 – 9 osoba;
• 10 – 49 osoba;
• 50 – 249 osoba.