Operaciona istraživanja

Koji ekonomski problemi mogu biti predmet modeliranja koriscenjem metoda linearnog programiranja?
Veliki broj privrednih aktivnosti se ostvaruje u uslovima ograničenog iznosa resursa, koji se na različite načine mogu koristiti za ostvarivanje unapred postavljenog cilja. Iz niza mogućih načina (programa) korišćenja raspoloživih resursa ekonomski subjekti su veoma zainteresovani da odaberu onaj najpovoljniji, onaj za koji će se ostvariti najveća moguća efikasnost ukupnih aktivnosti. Zbog toga optimizacija ekonomskih aktivnosti zauzima centralno mesto u okviru ekonomske analize i matematičkog modeliranja ekonomskih problema. Jedan od matematičkih metoda optimizacije, koji je tokom ovog veka doživeo punu afirmaciju, teorijsku razradu i široku primenu jeste model linearnog programiranja.
Linearno programiranje predstavlja model koji se veoma uspjesno koristi za resavanje velikog broja problema na nivou preduzeca. Tu spadaju:

a) Proizvodno planiranje – U uslovima ograničenog iznosa resursa proizvodno preduzeće može proizvoditi različite količine proizvoda iz sopstvenog asortimana. U namjeri da maksimizira ukupan rezultat svog poslovanja, koji je najčešće izražen visinom ostvarenog profita, preduzeće je veoma zainteresovano da iskoristi resurse sa kojima u određenom periodu raspolaže na najbolji mogući (optimalan) način.S toga je za jedno preuzece veoma vazna uloga linearnog programiranja u kreiranju optimalnog programa proizvodnje koji omogucava sintezu raspolozivih resursa i pozitivnog poslovnog rezultata.
b) Planiranje investicija – Problem planiranja investicija javlja se prije svega na podrucju finansijskih institucija, banaka, investicionih fondova kao i raznih osiguravajucih kompanija. U ovom slucaju polazi se od pretpostavke o ogranicenosti investicionih sredstava. Uloga linearnog programiranja zasniva se na kreiranju optimalnog nivoa ulaganja u pojedine hartije od vrijednosti.
c) Planiranje transporta robe – Cilj svakog uspjesnog preduzeca jeste ne samo da ostvari maksimalan profit vec i da trosak poslovanja svede na minimum. U tom smislu trensport robe je veoma vazan. Naime, u uslovima teritorijalne razdvojenosti potrosaca i proizvodjaca transport robe izaziva znacajan trosak distribucije i prevoza. Metodom linearnog programiranja nastoji se odrediti optimalan vid transporta koji ce omoguciti minimizaciju troskova. Uloga linearnog programiranja u resavanju ovog problema je dvojaka jer ne samo da doprinosi ostvarenju osnovnog cilja preduzeca vec putem smanjenja troskova transporta indirektno utice i na smanjenje cijene proizvoda pa na taj nacin zadovoljava i potrebe potrosaca.
d) Optimalno rasporedjivanje kadrova – Optimalno rasporejivanje kadrova odnosi se na odredjivanje optimalnog rasporeda izvrsilaca za obavljanje razlicitih poslova. Optimalan raspored podrazumijeva takav raspored koji ce omoguciti maksimalnu efikasnost u radu. Pri tome efikasnost moze biti usmjerena na minimizaciju troskova, minimizaciju radnog vremena ili maksimizaciju profita. Optimalan raspored omogucava se posebnim vidom linearnog programiranja – modelom asignacije, odnosno rasporedjivanja.