Procena zdravstvenog rizika od medicinskog otpada

Uvod

Medicinski otpad se definiše kao: „sav otpad, opasan ili neopasan, koji se generiše pri pružanju zdravstvenih usluga (dijagnostika, prevencija, lečenje i istraživanja u oblasti humane i veterinarske medicine)”.
Drugim rečima, pod medicinskim otpadom se podrazumeva sav otpad koji nastaje u medicinskim ustanovama (državnim ili privatnim), medicinskim istraživačkim centrima ili laboratorijama.
To je heterogena mešavina otpada, pri čemu 10–25% čini opasan otpad rizičan po zdravlje ljudi i životnu sredinu.
Medicinski otpad jednom rečju nastaje prilikom postavljanja dijagnoza, lečenja ili pružanja medicinske nege, kao i prilikom istraživanja koja se sprovode u zdravstvenim ustanovama naučne, terapijske, dijagnostiške ili slične medicinske delatnosti.
Pomenuti otpad podrazumeva sav otpad koji nastaje prilikom pružanja zdravstvenih usluga, kako u zdravstvenim ustanovama ili van njih (kućna nega), u domovima za smeštaj starih lica ili u ustanovama u kojima se pruža medicinska nega u bilo kom obliku.
Prema zakonu o otpadu (Predlog zakona o upravljanju otpadom, Republika Srbija, 2008. godina), otpad se definiše kao svaka materija ili predmet sadržan u Evropskom katalogu otpada koju vlasnik odbacuje, namerava ili mora da odbaci, u skladu sa zakonom.

Otpad koji potiče iz zdravstvenih ustanova samo jednim delom je medicinski otpad koji se dalje može razsvrstati u više različitih kategorija.
Prema predlogu zakona o otpadu komunalni otpad jeste otpad iz domaćinstva (kućni otpad), kao i drugi otpad koji je zbog svoje prirode ili sastava sličan otpadu iz domaćinstva.
Komunalni otpad je veoma zastupljena kategorija otpada koja takođe potiče iz zdravstvenih ustanova i ustanova socijalne zaštite (ustanova za smeštaj obolelih ili starih lica, kao i otpad koji potiče iz drugih oblika smeštaja obolelih osoba), kao i iz domaćinstava pacijenata (otpad koji nastaje pri kućnom lečenju).
Komunalni otpad se često u literaturi naziva „otpadom iz crnih kesa”.
U ostali medicinski otpad spada: „zeleni otpad” koji nastaje prilikom održavanja zelenih površina u krugu zdravstvenih ustanova, kao i otpad koji nastaje prilikom izgradnje i/ili rušenja građevinskih objekata koji pripadaju zdravstvenim ustanovama.

Profesionalcima u zdravstvenom sektoru, nadležnim za upravljanje medicinskim otpadom, neophodna su znanja i veštine za smanjenje stvaranja količine medicinskog otpada, njegovo razvrstavanje, prikupljanje, skladištenje, transport, preradu i privremeno ili konačno odlaganje, kao i odgovarajuća stručna uputstva i preporuke u vezi sa primenom adekvatnih metoda i tehnika za upravljanje otpadom.

Prema osnovnim karakteristikama medicinski otpad se deli na:
1. Komunalni
2. Radioaktivni
3. Patoanatomski
4. Infektivni
5. Farmaceutski
6. Hemijski
7. Upotrebljeni oštri instrumenti
8. Sudovi pod pritiskom