Radno pravo

1)    Pojam i definicija radnog prava
U definisanju radnog prava polazi se od njegovog predmeta i njegove sadržine, kao i od prirode, karaktera i suštine radnih odnosa. Radno pravo se može posmatrati:
•    sa normativnog stanovištva;
•    sa faktičkog, odnosno praktičnog aspekta;
•    kao teorijsko-naučna disciplina;
•    kao nastavna disciplina;
•    sa nacionalnog i internacionalnog stanovišta.
Za radno pravo se vezuje više značenja.
Pod radnim pravom shvaćenim u normativnom smislu podrazumeva se posebna grana prava, tj. skup pravnih normi i načela sadržanih u heteronomnim i autonomnim izvorima prava kojima se uređuju radni odnosi, tj. odnosi između poslodavca i zaposlenih.
Radno pravo posmatrano sa faktičkog, tj. praktičnog aspekta podrazumeva primenu pravnih normi i načela sadržanih u radnom zakonodavstvu i drugim radnopravnim propisima donetim, odnosno nastalim na unutrašnjem i međunarodnom pravu.
Radno pravo se smatra i teorijsko-naučnom disciplinom zbog toga što se bavi izučavanjem radnih odnosa, propisa kojima se ti odnosi uređuju i pravila i principa na kojima se temelji sistem socijalnog osiguranja zaposlenih i drugih osiguranika i osiguranih lica.
Radno pravo se tretira i kao zasebna nastavna disciplina, koja se zbog svoje aktuelnosti i izuzetnog značaja izučava na mnogim univerzitetima, fakultetima i drugim obrazovnim institucijama širom sveta.
Radno pravo se može posmatrati sa nacionalnog i internacionalnog stanovišta. Osim unutrašnjeg radnog prava, postoji i međunarodno radno pravo. Postoje domaći i međunarodni izvori radnog prava. Međunarodni izvori radnog prava mogu biti internacionalnog, regionalnog i međudržavnog karaktera.
Na osnovu različitih aspekata posmatranja i izučavanja, radno pravo se može definisati kao posebna grana prava i zasebna teorijsko-naučna i nastavna disciplina u okviru koje se izučavaju radni odnosi i pravne norme i načela na kojima se ti odnosi zasnivaju, kao i posebni oblici socijalnog osiguranja zaposlenih i drugih osiguranika i osiguranih lica.

2)    Predmet i metodi radnog prava
Predmet radnog prava (kao pravne i teorijsko-naučne discipline) – su radni odnosi, tj. odnosi koji se na radu i u vezi sa radom uspostavljaju između poslodavca i zaposlenih. Ti odnosi su individualni i kolektivni radni odnosi.
Individualni radni odnosi su odnosi koji se uspostavljaju između poslodavca i zaposlenog i tiču se uređivanja individualnih radnih prava, obaveza i odgovornosti.
Kolektivni radni odnosi su odnosi koji se uspostavljaju između poslodavca, odnosno udruženja poslodavaca, na jednoj strani, i zaposlenih, odnosno sindikata na drugoj strani, a povodom uređivanja, ostvarivanja i zaštite kolektivnih radnih prava, obaveza i odgovornosti.
Radno pravo se najpre razvijalo u okviru građanskog prava jer su se radni odnosi dugo temeljili na ugovoru o radu. Postepenim preobražajem ugovora o radu i izdvajanjem radnih odnosa iz okvira građansko-pravnih odnosa, stvarali su se preduslovi i za postepeno osamostaljivanje radnog prava, odnosno za njegovo prerastanje u samostalnu pravnu, teorijsko-naučnu i nastavnu disciplinu. Do njegovog konačnog osamostaljivanja i definitivnog prerastanja u zasebnu pravnu i naučnu disciplinu dolazi početkom 20. veka.
Normama radnog prava su zaštićeni svi zaposleni, bez obzira na koji posao obavljaju, u kojoj organizaciji rade i kako su zasnovali radni odnos.
Predmet i sadržinu radnog prava čine radni odnosi, u izvesnoj meri i principi, instituti, organizaciono-pravna i druga pitanja iz oblasti rada i radnih odnosa. Predmet radnog prava obuhvata i pitanja vezana za posebnu zaštitu i osiguranje zaposlenih za slučaj bolesti, invalidnosti, starosti i drugih socijalnih rizika, jer je to osiguranje u vezi sa njihovim radnopravnim položajem.