Saobraćaj u turizmu

Uvod

U svim istraživanjima saobraćajnog tržišta otkrivena je povezanost između stope rasta nacionalnog dohotka i rasta obima putničkog saobraćaja.. Iako se može govoriti o prevozu i putovanju nezavisno od turizma, turizam se ne može razvijati bez putovanja. Saobraćaj je integralni deo turističke industrije i turizam se razvio upravo zahvaljujući modernizaciji prevoznih sredstava. Tema ovog rada je, na prvom mestu, korelacija između saobraćaja i turizma
U prvom delu će biti reči o istoriji saobraćaja kao delatnosti. Biće obrađeni svi vidovi transporta – drumski, železnički, vazdušni i pomorski. Drugi deo je posvećen vezama između pojedinačnih oblika saobraćaja i turizma. U trećem delu je obrađen uticaj saobraćaja na životnu sredinu u turističkoj delatnosti, dok je u četvrtom delu reč o saobraćajnoj infrastrukturi i njenom značaju za turizam. U poslednjem petom delu se govori o ulozi pojedinih vrsta saobraćaja na turistički promet.

Istorija saobraćaja

Drumski saobraćaj

Prvi oblici drumskog prevoza se javljaju upotrebom konja i volova, mada su čak i sami ljudi nosili dobra za razmenu, a korišćene su dobro poznate lovačke staze. Kako se obim robne razmene povećavao, staze su bile poravnavane ili proširivane da bi mogle da propuste veći broj ljudi ili životinja.

Prema naučnim istraživanjima, prvo prevozno sredstvo na točkovima se prvi put javlja u vidu jednostavnih dvokolica oko 3000. p.n.e. u Mesopotamiji. Veća zaprežna kola na četiri točka se javljaju oko 2500. p.n.e., a njihov nastanak se takođe vezuje za Mesopotamiju.
Prevoz na točkovima je uslovio potrebu za boljim putevima. U naseljenim područjima je bilo neophodno i isplativo praviti ulice postavljene kamenom, tako da se prve ulice ovog tipa javljaju još u gradu Uru, oko 4000. p.n.e. Prve ulice postavljene ciglom javljaju se na indjskom podkontinentu oko 3300. p.n.e. Na području Evrope, napredak u metalurgiji je do 2000. p.n.e. uveo u upotrebu oruđa za obradu kamena, što je dalje omogućilo postavljanje ulica ovim materijalom. U to vreme Minojci na Kritu grade svoj prvi popločani put u dužini od 50km, od Knososa do Gortine.
Preteča današnjih modernih asfaltnih puteva javlja se u srednjevekovnim arapskim zemljama, konkretno na teritoriji današnjeg Iraka. Veza sa današnjim putevima se ogleda u upotrebi katrana koji je dobijan preradom nafte.

Železnički saobraćaj

Prve preteče šinskog saobraćaja i pruge vezuju se za Korintski zaliv i period oko 600. p.n.e., kada su korišćene primitivne šine za transport brodova od jedne do druge obale.
Pronalaskom prve parne mašine (1712) i njenim usavršavanjem za komercijalnu upotrebu od strane Džejmsa Vata, otvoren je put za uvođenje parnih lokomotiva, prvi put konstruisane od strane Ričarda Trevitika 1804. godine.
Moderni železnički transport se prvi put javlja u Engleskoj 20-ih godina 19. veka. Samim tim, železnica predstavlja prvi mehanizovani oblik kretanja na kopnu. Prvo šinsko vozilo na električni pogon ulazi u upotrebu 1881. godine u Nemačkoj, dok svoju ekspanziju doživljava u SAD desetak godina kasnije, gde se koristi za putovanja između većih gradskih centara.
Savremeni železnički putnički saobraćaj u Evropi karakteriše upotreba električnih lokomotiva, prvenstveno zbog njihove brzine ali i zbog minimalnog zagađenja životne sredine.

Vazdušni saobraćaj

Ako isključimo razne mašine koje datiraju iz Srednjeg i Starog veka a koje možemo posmatrati kao preteče današnjih modernih letelica, kraj 18. veka, tačnije 1873. godinu možemo uzeti kao važnu za razvoj ove vrste saobraćaja. Naime, te godine su braća Mongolfije izvela prvi uspešan let vazdušnim balonom sa putnicima.
Sledeći veliki korak je bio razvoj vazdušnog broda, tj. cepelina, nazvanog po svom konsktruktoru Ferdinandu fon Cepelinu. Prvi let, iako završen neuspešno, obavljen je 1900. godine. Do sredine 30-ih godina prošlog veka korišćen je za prevoz putnika. Cepelinom „Hindenburg“ je obavljen i prvi transatlantski let na relaciji Levental-Rio de Žaneiro 1936. godine, ali se nakon nesreće „Hindenburga“ 1937. godine ovaj oblik prevoza ne koristi za prevoz putnika.
Prvi let avionom izvela su braća Rajt 1903. godine, a od tada do danas došlo je do velikog napretka u oblasti avio-saobraćaja, indukovan prvenstveno tehnološkim razvojem koji je uslovio i porast broja putnika u međunarodnom turizmu, naročito na interkontinentalnim putovanjima.