Vrste ne eksperimentalnih studija

Značajno mesto u društvenim naukama imaju istraživanja koja se obavljaju na populaciji ili što je češći slučaj na uzorku (istraživanja na uzorku) uz primenu anketnog upitnika (anketna istraživanja) sa ciljem istraživanja javnog mijenja (mišljenja većine ljudi) o pojedinim političkim, ekonomskim, kulturnim ili društvenim pitanjima, ili sa ciljem utvrđivanja povezanosti nekih pojava (korelaciona istraživanja) [1].
Krajni cilj ovih istraživanja je predikcija, tj. predviđanje ponašanja ljudi u pojedinim sferama društvenog života. Na primer, krajnji cilj istraživanja potreba ljudi može biti predviđanje uspeha plasmana određenog proizvoda na tržištu; krajnji cilj istraživanja mišljenja ljudi o pojedinim društvenim ili političkim pitanjima može biti kreiranje predizborne kampanje ili predviđanje uspeha pojedinih političkih partija na izborima. U stranoj literatiri ova vrsta istraživanja najčešće se naziva survey (pregledno) istraživanje.

2. VRSTE NEEKSPERIMENTALNIH STUDIJA

2.1. Populacija
Populacija je širi skup objekata kome uzorak pripada kao njegov deo. U istraživanjima se ispituju uglavnom samo uzorci populacije. Istraživanje cele populacije bilo bi [2]:
• nepraktično,
• nemoguće,
• nepotrebno.
Reprezentativan uzorak čine članovi koji dobro predstavljaju populaciju. Za reprezentativni uzorak se kaže da odražava strukturu populacije koju predstavlja. Članovi uzorka su tipični, karakteristični članovi populacije. Oni zajedno čine „populaciju u malom“, tako se zaključci mogu uopštavati sa uzorka na populaciju. Termin populacija ima više značenja [2]:
• Izvorno populacija (populus – narod) odnosi se na sve stanovnike nekog područja ili teritorije. U tom smislu govorimo o populaciji stanovništva Srbije, Beograda, Novog Sada itd.
• Terminom populacija možemo označiti grupu ljudi koja poseduje neku određenu biološku, ekonomsku, pravnu, nacionalnu karakteristiku. Tako na primer govorimo o populaciji mladih, žena, fakultetski obrazovanih ljudi, studenata itd. Očigledno je da je ovo određenje termina populacija gde se zapravo radi o podpopulacijama osnovne populacije.
• U metodološkom smislu populacija je određen tj. precizno definisan skup npr. ljudi iz kojeg biramo uzorak i o kojem donosimo zaključke. Ovo je dakle veoma široko i apstraktno određenje termina populacija prilagođeno uslovima istraživanja. Istraživač pre nego što počne sa istraživanjaem mora da definiše populaciju, da se tačno zna na kog ili na šta se odnose zaključci koji se istraživanjem dobiju.