Organizovane kriminalne grupe sa posebnim osvrtom na krijumčarenje ljudima

Trgovina ljudima je savremeni globalni fenomen, pravno jedan od najsloženijih međunarodnih problema, koji snažno pogađa i razara države u političkoj i ekonomskoj tranziciji, ratnim ili drugim konfliktnim situacijama, a koje su najčešće zemlje porekla za trgovinu ljudima. Iako je reč o savremenoj pojavi, trgovina ljudima je istovremeno istorijska kategorija sa veoma dugom istorijom, čiju osnovu čine ropstvo i eksploatacija, tj. postupanje prema čoveku kao robi. Iako dobija sve više novih formi, pojedini oblici ropstva i eksploatacije zadržali su se kroz istoriju  do danas u skoro identičnom obliku. Međutim ovaj fenomen , pored siromašnih, značajno pogađa i tranzitne, a takođe i ekonomski razvijene zemlje koje su najčešće zemlje destinacije.

Uticaj globalizacije, siromaštvo, nezaposlenost, loši uslovi života, nasilje prema ženama i deci, diskriminacija žena, korumpiranost vlasti, organizovani kriminalitet, politička nestabilnost, oružani i međuetnički sukobi, pravinost boljeg života u nekoj drugoj zemlji, visoka profitna stopa zarade i slično, osnovni su uzroci trgovine ljudima. S druge strane, u bogatijim zemljama postoji potreba za jeftinom radnom snagom na teškim i slabo plaćenim poslovima, za koje ne postoji interesovanje domaćih radnika.

Do eksploatacije trgovine ljudima posebno dolazi poslednjih decenija prošlog veka, posle rušenja Berlinskog zida i sloma komunističkih režima u istočnoevropskim zemljama. Do tada je bila dominantna trgovina ženama i muškarcima, uglavnom iz Azije i Latiske Amerike prema zapadnoevropskim zemljama. Pored zapadne Evrope, SAD, Kanade i Australije, kao zemlje destinacije javljaju se i sada regioni centralne i jugoistočne Evrope, gdje je posebno izražena trgovina ženama, a naročito u oblastima gde su locirane međunarodne vojne snage.

Trgovina ženama u osnovi predstavlja drastičan oblik kršenja osnovnih ljudskih prava. Kršenje ljudskih prava je širokog spektra i obima i javlja se kao posledica primarne, sekundarne i teritorijalne viktimizacije. Ovim krivičnim delom u osnovi se krši univerzalno pravo na život i dostojanstvo, pravo na slobodu kretanja, pravo na privatnost, pravo na seksualnu slobodu, pravo na zaštitu zdravlja, pravo na slobodu od zaštitu od svih vidova ropstva i mnoga druga prava. Trgovina decom ugrožava osnovnu potrebu deteta da živi i raste u sigurnom okruženju, kao i pravo da bude zaštićeno od seksualne zloupotrebe i zlostavljanja. Seksualna eksploatacija dece nekomercijalnoj osnovi svake godine pogađa milione dece na svim kontinentima, a sve je prisutniji fenomen  „pedofilskog turizma“, odnosno putovanja u inostranstvo, najčešće u zemlje u razvoju, radi seksualne zloupotrebe dece.