Dokazni postupak na glavnom pretresu

 
DOKAZNI POSTUPAK NA GLAVNOM PRETRESU
Sudska odluka na osnovu glavnog pretresa može se doneti samo na osnovu činjenica koje su utvrđene dokazima izvedenim na glavnom pretresu. Ako nešto nije izvedeno na glavnom pretresu, ne može biti predmet odlučivanja o krivičnoj stvari. Zakonikom o krivičnom postupku (ZKP) je predviđeno da se sudske odluke ne mogu zasnivati na dokazima koji su sami po sebi ili prema načinu pribavljanja u suprotnosti sa odredbama ZKP-a, drugog zakona ili su pribavljeni, odnosno izvedeni povredama ljudskih prava i osnovnih sloboda propisanih ustavom ili ratifikovanim međunarodnim ugovorima. Ratio legis navedene zakonske odredbe je u potrebi da se sud spreči da koristi dokazna sredstva koja se protive osnovama društveno-političkog uređenja zemlje i ustavnom položaju građana, iracionalana sredstva ili dokazna sredstva koja po svom sadržaju ne mogu predstavljati dokaz.

POJAM I ZADATAK GLAVNOG PRETRESA

Glavni pretres je faza glavnog postupka u kome se pred presudnim sudom svestrano i potpuno raspravlja kako o optužnom aktu ovlašćenog tužioca, tako i o svim dokazima na kojima će se zasnivati sudska odluka, odnosno i o svim pravnim pitanjima koja se pojave prilikom suđenja u konkretnom slučaju. Po svojoj formalnopravnoj prirodi, glavni pretres je ročište: skup stranaka u određeno vreme pred sudom u cilju kontradiktornog, usmenog, javnog i neposrednog izvođenja dokaza i raspravljanja o osnovanosti tužbe. Zadatak glavnog pretresa je svestrano i potpuno rasvetljavanje konkretne krivične stvari, odnosno donošenja adekvatne sudske odluke.

FAZE GLAVNOG PRETRESA

U toku glavnog pretresa preduzima se niz krivično procesnih radnji i to prema redosledu koji je predviđen Zakonikom o krivičnom postupku. Međutim, od ovako propisanog opšteg pravila postoji i izuzetak koji dozvoljava preduzimanje krivično procesnih radnji i van redovnog toka raspravljanja. Veće može odrediti da se odstupi od redovnog toka raspravljanja, zbog posebnih okolnosti, a naročito zbog broja optuženih, broja krivičnih dela i obima dokaznog materijala. U tim slučajevima veće po svom nahođenju utvrđuje najcelishodniji red postupanja. Redovan tok glavnog pretresa odvija se kroz sledeće faze:
– Otvaranje glavnog pretresa- Glavni pretres počinje stupanjem optužnice na pravnu snagu. Predesnik veća tada određuje dan, čas i mesto održavanja glavnog pretresa. On je dužan da kada otvori zasedanje i objavi predmet glavnog pretresa i sastav veća, utvrdi da li su na glavni pretres došla sva pozvana lica, pa ako nisu- proverava da li su im pozivi predati i da li su svoj izostanak opravdali.Nedolazak pozvanih lica na glavni pretres dovodi do različitih posledica, kako u odnosu na mogućnost održavanja glavnog pretresa tako i u odnosu na lice koje se nije odazvalo pozivu suda, u zavisnosti, pre svega, od procesnog svojstva pozvanog lica u datoj krivičnoj stvari.
– Početak glavnog pretresa, koji je posvećen iznošenju optužnog akta.
– Ispit optuženog
– Dokazni postupak
– Završna reč, gde stranke iznose svoje zahteve, obrazlažu ih i stavljaju predloge za rešavanje krivične stvari.
Glavnim pretresom rukovodi predesnik veća. Među najsloženije i najvažnije zadatke predesnika veća kao rukovodioca glavnog pretresa spada i njegova dužnost da se stara za svestrano pretresanje predmeta, pronalaženje istine i otklanjanje svega što odugovlači postupak a ne služi razjašnjenju stvari (član296. stav 2). Obaveza je predsenika veća da se stara o održavanju reda u sudnici i dostojanstvu suda radi čega ima pravo da preduzima određene mere prema licima koja ometaju red u sudnici( član 299. stav 1). Predesnik veća ima pravo donošenja, na primer, sledećih odluka: o sastavljanju posebnih zapisnika o saslušanju svedoka, odnosno veštaka, ako postoje osnovi sumnje da je svedok ili veštak na glavnom pretresu dao lažan iskaz; o prekidu glavnog pretresa; o redosledu izvođenja dokaza.