Inflacija

    Uvod

Inflacija kao pojava vuče poreklo još iz antičkog vremena, pre oko 4000 godina. Ipak, velike inflacije nastaju tek sa pojavom papirnog novca. Danas je inflacija prateća pojava razvoja velikog broja zemalja u svetu, kako razvijenih tako i nerazvijenih. Inflacija je jednostavno povećanje prosečnog nivoa cena, a cena je stopa po kojoj se novac razmenjuje za robu ili uslugu. Razumeti inflaciju znači razumeti šta je novac, kako deluje na ponudu i tražnju i kakav uticaj ima na ekonomiju.

Inflacija kao ekonomski fenomen javlja se kao sintetizovan izraz stanja narušenog ekonomskog zdravlja nacionalne privrede. Teorijski i empirijski gledano, postoji visok stepen saglasnosti istrazivača da inflacija nastaje i traje kao posledica višestranih uzroka koji se međusobno uslovljavaju i prepliću. Najčešće se izražava kao inflacija tražnje, inflacija troškova, uvozna inflacija, strukturna inflacija, a u našim uslovima pravo građanstva dobilo je pojam inflacije uslovljene političkim činiocima.

Visok nivo inflacije u svom nominalnom izrazu jednako razorno utiče na obezvređivanje vrednosti privrednih rezultata, bez obzira koji je od pomenutih uzroka, ili svaki od njih u određenoj meri uslovio njeno kretanje i nivo. Osnovni uticaj na inflaciju u našim uslovima u proteklom periodu imaju monetarnni činioci. Međutim, izuzetno snažan uticaj na postojeće stanje imaju i nemonetarni činioci kao sto su znatne  razlike u stepenu razvijenosti privredne strukture, čestim izmenama u podsistemima privrednog sistema i privrede kao celine, rastu svih oblika potrošnje iznad ostvarenog dohotka i drugo. Svaki od pomenutih faktora generira inflatorno ponašanje u reprodukciju, a to se reflektuje u opštoj stopi rasta cena, ili sumom povećanih dobitaka.

         Pojam inflacije

Inflacija je trajan, kontinuiran rast opšteg nivoa cena.
Stopa inflacije označava stopu rasta ili procentualnu  promenu opšteg nivoa cena, u tekućoj, u odnosu na prethodnu godinu (period). Suprotno od inflacije – deflacija se javlja kada se cene smanjuju. Ona predstavlja kontinuirano smanjenje opšteg nivoa cena, kada je stopa inflacije negativna.
Upotreba reči „inflacija“ u ekonomiji je novijeg datuma. Izraz „inflacija“ potiče od latinske reči INFLARE što u prevodu znači nadimanje. Za vreme Građanskog rata (1861-1865), u SAD pojavio se izraz „inflacija“ kada je Vlada u cilju finansiranja rata preterano izdavala nekonvertibilne novčanice – GREENBACKS.

U monetarnoj literaturi i enciklopedijama može se naći da je reč inflacija prvi put štampana u delu „Velika papirna obmana ili približavanje finansijske eksplozije“ Aleksandra Demlera 1964.godine u kojoj se usled Građanskog rata u  Americi predviđala finansijska katastrofa kada je nastalo naduvavanje novčanog prometa, što je za posledicu imalo veliki porast cena.

Inflacione pojave su bile često vezane za pojave velikih ratova, jer u tim situacijama dolazi do nestašice roba i snažnog rasta cena, a sve to usled preterane emisije novca za finansiranje ratova.