Ekspertni sistemis

OPŠTE O PRIRODNOJ I VJEŠTAČKOJ INTELIGENCIJI

POJAM INTELIGENCIJE
U Aristotel-ovoj (384-322) knjizi “Logika” je ispitivano da li se za neku pretpostavku može reći da je istinita, zato što se odnosi na druge stvari za koje se zna da su istinite. Ako se zna da su “svi ljudi smrtni” i da je “Sokrat čovjek”, može se zakljuciti da je “Sokrat smrtan”. U Rene Dekart-ovoj (1596-1650) knjizi “Meditacije” se razdvaja proces mišljenja od fizičkog svijeta. Čak je i za njegovo vlastito postojanje tražio potvrdu preko mišljenja: “Cogito ergo sum” (“Mislim, dakle postojim”).
Vilhelm Lajbnic (1646-1716) uvodi sistem formalne logike i konstruiše mašinu za automatsko računanje. Leonard Ojler (1707-1783) uvodi teoriju grafova koja predstavlja jedno od osnovnih oruđa u vještackoj inteligenciji. La Mettrie (XVIII vijek) u knjizi “L’Homme Machine”, posmatrajući mehaničke naprave kao što su mehanička patka i svirač flaute, iznosi pretpostavku da bi se jednog dana mogao napraviti mehanički čovjek koji govori. U devetnaestom vijeku se susreću prva mehanički programabilna računarska mašina Carsla Bebix-a (1792-1871), prvog programera Adu (Bajron) Lovelsi (1815-1837), Xorxa Bul-a i njegovu binarnu algerbu koja predstavlja osnovu današnjih digitalnih računarskih mašina.
U dvadesetom vijeku jedan od prvih radova vezanih za mašinsku (vještačku)
inteligenciju, prije svega u odnosu na današnje digitalne računare, je rad Alana

Tjuringa (Alan Turing) “Računarske mašine i inteligencija”, odnosno test za “mjerenje inteligencije”. Mašina predstavlja jedini do sada priznati standard u ovom domenu.
Izraz “vještacka inteligencija” se koristi od sredine pedesetih godina. Za uvođenje ovog izraza smatra se da je najzaslužniji John Mac Carty. Prvi put izraz vještačka inteligencija se čuo u ljeto 1956. godine na sastanku tadašnjih pet vodećih naučnika iz oblasti računarskih nauka. Sasatanak je održan na Dartmouth Collegu, u Hanoveru, Novi Hemšir. Sasatanku su prisustovali: Klod Šenon, Marvin Minski, Xon Mekarti, Alen Novel i Herbert Sajmon. Sam izraz je uveden da bi se što više naglasile i što lakše objasnile, mogućnosti budućih računara i računarskih programa.

Intelekt je oduvjek bio vezan za čovjeka, jedino živo biće na našoj planeti koje posjeduje to svojstvo. Za pojam intelekta u literaturi se mogu naći slijedeća tumačenja: “Intelekt je sposobnost shvatanja značenja, pravilno razumjevanje i bistrina uma, sposobnost mišljenja, oštroumnost, pamet, itd”. Vrhunac pojma inteligencije je kad se navede rješavanje problema, jer vrhunsko rješavanje problema neminovno zahtjeva inteligenciju, što ovom pojmu daje empirijsku notu. Jednu od relativno prihvatljivih definicija pojma inteligencije dao je profesor Christopher Evans u svojoj čuvenoj knjizi “Moćni mikro” (“The Mighty Micro”) (1979):

Inteligencija je sposobnost sistema da se prilagodi promjenama u svijetu i što je ta sposobnost veća, odnosno profinjenija snaga prilagođavanja, sistem je inteligentniji.

U navedenoj definiciji se spominje sistem, što daje dosta široko značenje, mada se u podsvjesti misli na čovjeka. Otuda je potreban poseban napor da se sve to premjesti i sve te karakteristike pripišu neživoj tvorevini – mašini. Da bi se ovaj problem donekle shvatio, potrebno je barem pokušati dati osnovne karakteristike inteligencije. Ukoliko se karakteristike inteligencije pravilno definišu, utoliko će biti lakše izlaganje osnova vještacke inteligencije.