Finansijski posrednici

UVOD

Finansijski posrednici su osobe ili institucije koje prikupljaju novčana sredstva javnosti i usmjeravaju ih u finansijske plasmane. Novčana sredstva prikupljaju u obliku:

•     Uloga na depozite,
•     Prodajom polisa osiguranja,
•     Uplatom uloga,
•     Polozima na transakcijske račune.

Ovako prikupljena sredstva plasiraju u kredite, dionice, obveznice, državne vrijednosne papire, stranu valutu, te realna dobra.
Finansijski posrednici, odnosno intermedijari “kupuju” direktna potraživanja, s jednim karakteristikama i transformišu ih u indirektna potraživanja, s drugačijim karakteristikama. Na taj način, finansijski intermedijari provode denominacijsku transformaciju, na primjer, mnoštvo malih ušteda plasiraju u jedan veliki kredit, diverzifikuju rizik, transformišu dospijeća, osiguravaju likvidnost, a uz to smanjuju i troškove finansijskog tržišta.
Najpoznatiji finansijski posrednik jeste banka, a pored nje su značajne i štedne depozitne ustanove, osiguravajuće kompanije, penzioni fondovi, fondovi tržišta novca, te investicioni fondovi zajedničkih ulaganja.
Sve veći omjeri direktnog finansiranja, izazvanog opštom sekjuritizacijom doveli su do pojave disintermedijacije, čime se smanjuje uloga financijskih posrednika (direktno i indirektno finansiranje, finansijske institucije i disintermedijacija).
Dakle, svaki pojedinac ili institucija koji posreduje između štediša, odnosno izvora sredstava i pozajmljivača, odnosno korisnika sredstava naziva se finansijskim posrednikom. Lanac od prvobitnog izvora do konačne upotrebe može biti vrlo dug, s brojnim posrednicima kao karikama.
Finansijski posrednici bitno doprinose razvoju tržišta kapitala, jer doprinose sljedećem:

•     Jačanju konkurencije na finansijskom tržištu,
•     Stimulaciji finansijskih inovacija,
•     Jačanju korporativnog upravljanja, te
•     Vrše pritisak za osavremenjivanje tržišne infrastrukture.

POJAM I ULOGA FINANSIJSKIH POSREDNIKA

Finansijski posrednici su finansijske institucije koje posreduju na finansijskom tržištu, transferišući  sredstva od onih koji raspolažu viškom sredstava, koji su uštedjeli ka onima kojima su ta sredstva neophodna za obavljanje poslovne aktivnosti.
Institucije koje prikupljaju štednju i depozite i plasiraju ih, odobravajući različite vrste kredita, ili kupujući hartije od vrijednosti na tržištu predstavljaju depozitne finansijske institucije. One koje u izvorima sredstava imaju sopstveni kapital ili neki drugi izvor koji nije depozitnog porijekla su nedepozitne finansijske institucije.
Finansijski posrednici, u praksi, su se  prevashodno razvili zbog toga što svaki pojedinac ili kompanija ne mogu efikasno da plasiraju, pozajmljuju i investiraju viškove sredstava kojima raspolažu ili da direktno pozajmljuju sredstva od onih koji tim viškovima trenutno raspolažu.
Finansijski posrednici to rade efikasnije uz niže transakcione troškove, prikupljajući finansijske informacije koje obrađuju za veliki broj kompanija i diverzifikujući rizik, ulaganjem u spektar finansijskih  instrumenata, kako bi optimirali odnos između sljedeća dva faktora:

•     Rizika, i
•     Prinosa.

S obzirom na to da finansijski posrednici bitno doprinose razvoju tržišta kapitala, neophodno je naglasiti da bi tržište kapitala u jednoj zemlji efikasno funkcionisalo, potrebno je da postoji dobra regulativa, ali i odgovarajuće institucije finansijskog tržišta, kao što su to:

•     Berze,
•     Brokersko – dilerske kuće,
•     Investicioni fondovi,
•     Investicione banke, te
•     Centralni registar hartija od vrijednosti.

Neophodno je istaći da se sredstva mogu kretati od kreditora ka dužnicima i drugim pravcem nazvanim indirektne finansije. Ovaj pravac uključuje finansijskog posrednika koji stoji između štediše kreditora i dužnika potrošača.
Posrednik prenosi sredstva od jednog do drugog, tako što posuđuje sredstva od štediše kreditora i koristi ih za odobravanje kredita dužniku – potrošaču. Banka recimo može prikupiti sredstva emitovanjem obaveza u obliku štednih depozita. Tako prikupljena sredstva može iskoristiti za formiranje imovine u vidu kredita na finansijskom tržištu. Konačni rezultat jeste taj da je šira javnost u vidu štediša kreditora prenijela sredstva dužniku potrošaču i to uz pomoć banke kao finansijskog posrednika.