Johan Fridrih Herbart

Rijetko koja koncepcija vaspitanja u istoriji pedagogije je bila toliko uvažavana i toliko osporavana kao što je to slučaj sa Herbartovom koncepcijom vaspitanja. Riječ je o koncepciji za koju se vezuje prvi naučno utemeljen pristup vaspitanju, koncepciji koja je vaspitačima ponudila čvrst okvir za snalaženje u vaspitnoj praksi, te, s jedne strane, inspirisala sljedbenike, tzv. herbartijanski pokret, a sa druge strane, reakciju reformskih pedagoških pravaca krajem XIX i početkom XX veka, koji su je, svaki na svoj način, doveli na »loš glas«. Danas, nakon dva vijeka od objavljivanja Herbartovih najvažnijih radova, kada je savremeni svijet suočen sa izazovima velike društvene krize, širom svijeta oživljava interesovanje za Herbartovu koncepciju vaspitanja koja u prvi plan ističe tezu da ključni kriterijum dobrog obrazovanja leži u njegovoj vaspitnoj vrijednosti. Dakle, Herbart smatra da prije nego što postavimo pitanje o tome koliko nas određeno znanje čini kompetentnim profesionalcima, uspješnim stručnjacima, koliko zadovoljava našu ličnu radoznalost ili ambiciju, moramo razmisliti o tome koliko nas ono čini boljim u moralnom smislu.

Johann Friedrich Herbart rođen je 04.05.1776. godine u Oldenburgu kao jedino dijete pravnika i vladinog svavjetnika.U toku srednje škole, koju je posećivao u rodnom gradu, upoznao se sa filozofijom Volfa i sa Kantovom ”Metafizikom”. Kao student u Jeni ( 1794-1797) bio je učenik Fihtea od kojeg se već u toku studija distancirao. Poslije završenih filozofskih studija prihvatio je dužnost učitelja u porodici švajcarskog aristokrate. U toku boravka u Švajcarskoj, Herbart se upoznao sa Pestalocijevim radom izbliza, što je u njemu probudilo veliko interesovanje za pedagogiju. Pestalocijev rad je u toj mjeri uticao na njega da je počeo teoretski da ga proučava i da piše o njemu. Kad se vratio u Njemačku, počeo je da širi Pestalocijeve ideje.

Kao privatni docent počeo je da predaje pedagogiju 1802. godine na Univezitetu u Getingenu: teorijski doprinosi saznanja iz Berna i Bremena. 1805. godiine postao je redovni profesor tog Unirveziteta. 1806. godine objavio je djelo ”Opšta pedagogija izvedena iz vaspitnog cilja”, a 1808. godine djelo ”Opšta praktična filozofija (Etika)”(Vučetić, 2007: 156.).
1809. godine bio je pozvan na Univerzitet u Kenigsbergu da zamjeni Kanta na katedri filozofije. Odazvao se pozivu, tim više što se od njega očekivalo pedagoško djelovanje, osnivanje i vođenje pedagoškog seminara. Tamo je osnovao eksperimentalnu gimnaziju (kao vježbaonicu) sa internatom. U to se vrijeme dosta bavio psihološkim problemima, napisao je i ”Udžbenik za psihologiju”, a kasnije još i djelo ”Psihologija kao nauka”. U isto vrijeme bio je direktor kraljevske ispitne komisije, pa je tako došao u blizinu V. von Humbolda na kraljevskom dvoru.
U Kenigsbergu Herbart je delovao u svojim najboljim muževnim godinama, ali 1833. godine na poziv prelazi u Getingen, odakle je i počeo i svoju pedagošku djelatnost, i tamo provodi osam godina u snažnom djelovanju. 1835. godine objavio je svoje najznačajnije djelo ” Nacrt preavanja iz pedagogije ‘, a umro je 1841. godine.