Lisabonski ugovor

APSTRAKT

Tema ovog rada je PRAVA STRANACA NA NASLEĐIVANJE i u okviru nje baviću se položajem stranaca uopšte i odnosom Srbije sa drugim zemljama, njihovim reciprocitetom.
Stranci nasljeđuju u Srbiji, pod uslovom da i domaći državljani mogu da nasljeđuju u strančevoj zemlji. Ovdje je, dakle, riječ o formalnom reciprocitetu po pravnoj sadržini. Znači, stranci će biti u Srbiji izjednačeni u svojim nasljednim pravima sa državljanima Srbije i za njih će važiti iste privilegije i ista ograničenja koja imaju i domaći državljani. (Pod uslovom da i državljani Srbije u strančevoj državi takođe uživaju ,,nacionalni tretman”.)
Smisao reciprociteta je u tome da se na nivou država obezbijedi određena uravnteženost ustupaka, odnosno ponašanja i saradnje.
Govoriću i o načinima nasljeđivanja, kao i o pravima stranaca u Jugoslaviji i kakav je odnos cjelokupnog prava prema strancima.

Ključne riječi:pravo stranaca, reciprocitet.

 
UVOD

Ukoliko bi ste se našli u položaju srednjovekovnog vlastelina koga je zadesila iznenadna besparica, jedan od mogućih načina da pribavite novac, bio bi da zapalite vatru na stjenovitoj obali koja pripada vašem feudu i da, uz malo sreće, izazovete nasukavanje nekog stranog broda. Po srednjovekovnom pravnom institutu ius naufragii, vi biste, kao pribrežni vlasnik, postali sopstvenik sve robe i eventualnih bogatstava izbačenih na obalu nakon brodoloma. Čak i kad bi se dogodilo da se pored robe spasi i neki preživeli brodolomnik, stranac, on zahvaljujući ovom institutu ne bi imao više nikakvih svojinskih prava na spašenoj robi.  Još jednostavniji put pribavljanja materijalnih dobara otvarao se za srednjovjekovnog feudalca kroz institut ius albanagii (poznat u našim krajevima toga doba kao ,,obensko pravo” od francuskog ,,droit d’aubaine”). Vlastelin na čijoj bi teritoriji stranac umro postajao je vlasnik sve njegove imovine koja se nalazila na toj teritoriji, jer stranac nije imao pravo da bude ni ostavilac, ni nasljednik.
Ukoliko bi smo se osvrnuli još dalje u istoriju i podsjetili se gotovo potpune obespravljenosti stranaca u antičko doba preostalo bi nam jedino da zaključimo kako današnje norme o pravima stranaca u većini država predstavljaju savršenstvo međunarodne tolerancije i saradnje. Pa ipak, i pored nesumnjivog napretka, ni danas ne možemo reći da su stranci u potpunosti izjednačeni u pravima sa domaćim državljanima u bilo kojoj državi sveta. Taj diferencirani pristup prema domaćim državljanima i strancima uvek se veoma jasno odslikavao u oblasti stvarnih prava, pa se kao takav javlja i danas, naročito u pogledu prava na nepokretnosti. S obzirom na ograničenost teritorije svake države i na ekonomsku moć i vlast koja se često vezuje za svojinu i druga stvarna prava na nepokretnostima razumljivo je da će biti izražen interes države da nosioci ovih prava budu lica koja se nalaze pod njenim personalnim suverenitetom.