Mikroekonomija kao dio ekonomskog sistema

1.UVOD
Mikroekonomija , kao temeljna disciplina iz ekonomske znanosti, je standardni predmet u nastavnim planovima ekonomskih fakulteta razvijenih zemalja svijeta. Ona je često sastavni dio nastavnih planova i na drugim fakultetima, posebno tehničkim, jer poznavanje mikroekonomske problematike je preduvjet za uspješan rad svih onih koji se žele baviti businessom. U nas je uvedena u nastavne planove ekonomskih fakulteta u novije vrijeme. Pri tome, treba napomenuti da se dio ove problematike i na ovim prostorima izučavao u okviru teorije cijena i ekonomske analize. Ali, tada je temeljni predmet bio politička ekonomija uglavnom marksističkog sadržaja , dok je teorija cijena zasnovana na neoklasičnoj sintezi građanske ekonomske misli. Na taj način stvoren je dualizam u obrazovanju ekonomista. Promjenama u nastavnim planovima ekonomskih fakulteta u Hrvatskoj, pa i dijelom u Bosni i Hercegovini , koje su nedavno učinjene, taj dualizam je eliminiran. Umjesto političke ekonomije uveden je predmet počela ekonomije, koji obuhvata elementarni sadržaj iz mikroekonomske i makroekonomske teorije, dok se mikroekonomija i makroekonomija izučavaju kao posebni nastavni predmeti i znatno produbljenije. Nažalost, uvođenje mikroekonomije kao jednog od temeljnih predmeta, u nastavne planove ekonomskih fakulteta nije posebno praćeno potrebnom literaturom na hrvatskom i bosanskom jeziku.’1 Mikroekonomija potiče od grčkih riječi micros (mali) i oikonomia (privreda), ona proučava pojedinačne privredne subjekte kao što su domaćinstva, preduzeća i tržišta, kao i odnose među njima.Znači mikroekonomija proučava pojedinačne subjekte sa stanovišta troškova proizvodnje, formiranja i raspodjele profita, formiranja cijena, proizvodnje i distribucije roba i usluga, pojedinačna tržišta, individualnu štednju i akumulaciju, životni standard i ličnu potrošnju itd… Dakle mikroekonomija proučava svako tržište za svaku robu i pruža šansu za razumijevanje cjelokupnog reprodukcijskog ciklusa proizvodnje, raspodjele i potrošnje u pojedinoj privredi u određenom momentu.’2

2.ŠTA JE MIKROEKONOMIJA?
Izučavanje ekonomske stvarnosti ima tradiciju od preko 200 godina. U toku ovog razdoblja ekonomija kao nauka se proširivala, dograđivala i diferencirala od drugih nauka. Postala je veoma složena. Ekonomija, kao nauka bavi se izučavanjem privrednih aktivnosti i ekonomske stvarnosti jedne države, regiona i cjelokupne svjetske ekonomije na jednoj strani, kao i pojedinim učesnicima kao što su mala i velika preduzeća, kupci, vladini uredi za regulaciju i nadzor itd., na drugoj strani. Usložnjavanjem privrednih tokova koji svakim danom postaju još kompliciraniji i isprepleteniji kompleksnija postaje i ekonomska nauka koja pokušava da postojeće aktivnosti objasni, a naredne predvidi. Ekonomsku stvarnost zbog svoje kompleksnosti izučava mnogo ekonomskih disciplina : makroekonomija, finansije, menadžment, mikroekonomija, računovodstvo, marketing itd. Na taj način bolje i lakše se shvaćaju pojave u orkuženju, te rješavaju problemi koji nastaju na temelju ovih pojava. Mikroekonomija , kao jedna od ekonomskih disciplina, proučava između ostalog :
1. ponašanje pojedinačnih privrednih subjekata , kao što su : preduzeća, potrošači, država itd,
2. utjecaje državnih mjera na aktivnosti učesnika na tržištu, raspodjelu dobara i usluga,
3. načine klasifikacija i funkcioniranje pojedinačnih tržišta i tržišta zajedno,
4. iznalaženje optimalnih količina faktora proizvodnje u procesu proizvodnje,
5. načine primjene teoretskih modela u rješavanju konkretnih ekonomskih problema itd.

Posebna pažnja pri proučavanju ponašanja pojedinačnih učesnika na tržištu posvećuje se efikasnoj alokaciji oskudnih resursa, kao što su novac, materijal, vrijeme, prirodna bogatsva itd. Samo jedan dio prirodnog bogatstva je obnovljiv , dok drugi nije. Stoga, o prirodnom bogatstvu i njegovom korištenju svaki ekonomista treba voditi posebnu brigu. Danas je najveći problem čovječanstva kako da zadovolji svoje rastuće potrebe. Potrebe oduvijek postoje i uvijek će biti neophodni uslov ljudskog postojanja. Razvojem ljudskog društva i struktura potreba se mijenja i proširuje. Ovo je kontinuiran proces. Stoga su u temelju mikroekonomije ljudske potrebe koje iniciraju razmišljanja o načinu njihovog zadovoljavanja. Potrebe se na tržištu manifestuju kao tražnja, bilo pojedinaca, grupe ljudi ili tražnja od strane države. Na mikroekonomiji je da ukaže na najefikasnije načine zadovoljenja tih potreba. Na tržištu se sa druge strane pojavljuju preduzeća koja proizvode dobra i usluge. Preduzeća prodajom ovih proizvoda i zadovoljavanjem izraženih potreba različitih učesnika na tržištu ispunjavaju svoju svrhu – profitabilno poslovanje. Drugo područje mikroekonomije je usmjereno na preduzeće, njegove troškove, načine proizvodnje kombiniranjem različitih faktora proizvodnje, načine formiranja cijena proizvoda itd. Da bi ekonomski sistem mogao funckionirati potrebno je međudjelovanje učesnika na tržištu. Ako želimo analizirati mikroekonomiju svojom analizom moramo obuhvatiti : preduzeća, potrošače i državu.