Odmori i odsustva

1. UVOD

1.1 POJAM RADNOG PRAVA

Radno pravo se razvilo kao samostalna grana prava izdvajanjem iz građanskog prava. Ono se razvilo preobražajem ugovora o radu i izdvajanjem iz građanskog prava. Razvoj radnih odnosa i intervencija države u radne odnose doveli su, ne samo do odvajanja radnog prava iz građanskog prava, već i do takvih promena usled kojih su se u radnom pravu našle norme imperativnog karaktera prepličući se sa ugovorom o radu i ugovornim karakteristikama radnih odnosa.
Radno pravo proučava najamne odnose radnika i poslodavca, i principe i institute u vezi sa njima. Radno pravo delom proučava i sindikat i sindikalno organizovanje radnika. Radno pravo ne obuhvata uvek sve radne odnose , npr. ono prvobitno nije obuhvatalo radne odnose službenika, a u nekim zemljama ne obuhvata ih ni danas u celini.Obzirom na to da su radni odnosi na početku bili u celini regulisani ugovorom o radu, za radno pravo kao naučnu disciplinu rečeno je da se bavi izučavanjem ugovora o radu.
Radno pravo jer naziv za skup pravnih normi kojima se uređuje nastanak, sadržina i prestanak radnog odnosa. Radno pravo je grana pravnog sistema, teorijsko-naučna disciplina koja obuhvata i izučava državne i autonomne norme o radnim odnosima i same radne odnose, kao i posebne oblike socijalnog osiguranja i zapošljavanja, istoriju radnog prava, kao i pitanje ostvarivanja ovih prava od strane ovlaštenih i nadležnih organa.
Kao grana prava, smatra se da je u svom razvoju prošlo kroz četiri perioda:
• od nastanaka najamnih radnika do kraja XIX vijeka, kada su radni donosi bili regulisani ugovorom o najmu radne snage,
• od kraja XIX vijeka do završetka Prvog svjetskog rata,
• period između dva svetska rata,
• nakon završetka Drugog svetskog rata pa do danas.

Takođe, radno pravo je, s obzirom na različite vremenske periode, kroz koje je kao grana prava prolazilo u svom razvoju, imalo i različite nazive.

Isprva je radno pravo nosilo naziv fabričko ili industrijsko zakonodavstvo, jer su se pravne norme koje regulišu rad odnosile na fabričke, odnosno industrijske radnike. Kasnije je ova grana prava nosila naziv radničko zakonodavstvo, jer se prije svega odnosilo na radnike.
Zatim je, ova grana prava nosila naziv i sindilkalno pravo, zbog značajne uloge sindikata u borbi za prava radnika i samo radno pravo. Danas ova grana prava ima jedan, može se reći i opšteprihvaćen naziv, a to je radno pravo.

2. ODMORI I ODSUSTVA
Čovek u procesu rada troši fizičku, umnu i psihičku snagu koja mora da se nadoknadi. Odmor ima višestruki značaj:
1. Fiziološko-zdravstveni
2. Radno-zaštitni
3. Socijalno-porodični
4. Ekonomski.

MOR je donela brojne konvencije i preporuke u ovoj oblasti. Pravo na odmore vezano je za pravo na ograničeno radno vreme.

Istorijski gledano, da bi se pravo na ograničeno radno vreme ostvarilo potrebno je bilo da se utvrde pravila o odmoru u toku rada, odmor u toku dana, sedmičnom odmoru i odmoru za vrijeme praznika. Godišnji odmor je takođe ustanovljen kao jedna vrsta odmora.

Obično se u propisima i teoriji govori istovremeno o pravima radnika i pravima radnika na odsustva. Bez obzira što su ova prava slična, postoje izvesne i razlike, jer su prava na odmore određena kao zaštitna prava, i to zakonom za sve radnike, a prava na odsustva su prava koja su određena kao mogućnost koju će koristiti samo oni radnici koji se nađu u određenoj situaciji.