Određivanje sadržaja teških metala u vodi za piće

1. UVOD
Voda predstavlja najrasprostranjeniju životnu materiju na planeti. U prirodi se javlja u tri agregatna stanja – u gasovitom (vodena para i oblaci), čvrstom (lednici, glečeri) i tečnom stanju (okeani, mora, jezera, reke). Sa druge strane, voda je temelj života i osnovni sastojak svakog živog bića. Broj stanovnika na planeti ubrzano se povećava čime se povećavaju i ukupne potrebe za vodom. Iako potrebe za vodom rastu, njena količina se ne menja, a pri tome se značajna količina vode zagađuje, pa je količina vode koju je moguće koristiti iz godine u godinu sve manja [1,2].
Voda mora imati odgovarajući hemijski sastav i prirodne karakteristike. Kada usled antropogenih aktivnosti dođe do značajne promene hemijskog sastava vode i odnosa koji u njoj vladaju, kaže se da je voda zagađena. Vodu zagađuje vodni saobraćaj, veštačka đubriva i pesticidi s obradivih površina, rastvarači i deterdženti iz domaćinstava i fabrika, metali iz industrijskih procesa (npr. olovo i živa). Svi ovi zagađivači nalaze svoj put do reka i preko njih dolaze i do mora.
Poseban problem predstavlja zagađenje podzemnih voda. Ovo zagađenje jednim delom uzrokuje poljoprivreda, zbog korišćenja veštačkih đubriva i otpadnih voda iz seoskih naselja. Veliki problem predstavlja i posledica zagađenja voda sa neuređenih deponija. Voda i otpad povezani su neraskidivo i pogubno. Svaki otpad pre ili kasnije dospeva do podzemnih voda i zagađuje ih. Vodu je od otpada moguće zaštititi jedino izgradnjom deponija sa kontrolisanim odvodom.
Gasovi koji se oslobode tokom sagorevanja fosilnih goriva u atmosferu, stupaju u različite hemijske reakcije i stvaraju opasna jedinjena (sumpornu i azotnu kiselinu). Kao posledica oslobađanja ovih štetnih jedinjenja u atmosferu, nastaju kisele kiše koje padaju na zemlju i ulaze u ciklus kruženja vode-uništavaju šume, ubijaju ribe i mnoge druge životinje.
U ciklusu kretanja pitke vode (vodena para, kiša, voda u rekama i jezerima, podzemna voda, voda u lednicima) ljudi mogu koristiti samo 0,05% od njene ukupne količine. To je količina koju je moguće koristiti za ljudske potrebe i potrebe svih drugih živih bića koja piju slatku vodu. S obzirom na to da potrebe za pitkom vodom stalno i brzo rastu, a da su njene količine ograničene, čovečanstvo će se vrlo brzo suočiti sa nedostatkom pitke vode. Problem voda, iskorišćavanja i rezervi postaje sve važnije pitanje savremene bezbednosti. U svetu, pa tako i kod nas je sve manje zdrave izvorske vode. Stručnjaci smatraju da je glavni razlog u nekontrolisanoj seči šuma i da se spas nalazi u planskom pošumljavanju, površinskim akumulacijama, malim branama i zaštiti izvorišta reka.
Pored količine vode dostupne čoveku, važan je i njen kvalitet. Kvalitet vode određuju fizičko-hemijski, hemijski i biološki pokazatelji. Prirodne vode nikada nisu hemijski potpuno čiste i u određenoj meri sadrže rastvorene gasovite, mineralne i organske supstance, kao i različite čvrste čestice i mikroorganizme. Vode se značajno razlikuju prema hemijskom sastavu u zavisnosti od mesta na kome se nalaze – zemljištu, morima i okeanima, ili na kopnu [2]. Promene kvalitete vode nastaju kao posledica prirodnog hidrološkog ciklusa kojim se obnavljaju zalihe vode, ali najveći uticaj na promenu kvalitete vode ima čovek. Hemijski zagađivači u životnoj sredini jedan su od najvažnijih problema većine zemalja kao stalni nepoželjni pratioci tehničko-tehnološkog razvoja [1,2].
Intenzivan razvoj industrije i tehnologije u svetu, kao i ostale aktivnosti čoveka u proizvodnji različitih proizvoda i hrane, doveli su do velikog porasta proizvodnje različitih neorganskih jedinjenja koja imaju veoma štetan uticaj na vodu. Najveći zagađivači neorganskim materijama su hemijska industrija i metalna industrija. U vode preko ovih objekata stižu toksični i agresivni elementi i jedinjenja poput cijanida, jona teških metala, mineralne kiseline itd.
Teški metali predstavljaju posebno opasne, toksične materije koje se nakupljaju u vodenim organizmima, dospevaju u lanac ishrane i ugrožavaju zdravlje ljudi [2]. Zbog toga je neophodno proveravati nivo njihovog prisustva u vodi koja se koristi za piće.
U okviru ovog rada je predstavljena analiza vode iz jednog prirodnog izvora na Fruškoj Gori. Sprovedena je analiza sadržaja teških metala metodom atomske apsorbcione spektrofotometrije.