Krivično pravo

Uvod

Nedostatak bilo koga od opštih, osnovnih elemenata pojma krivičnog dela objektivnog ili subjektivnog karaktera, tom delu (odnosno radnji nekog lica sa prouzrokovanom posledicom) oduzima karakter krivičnog dela[1]. Radi se prema tome da li su  o okolnostima koje jednom delu čoveka oduzimaju ili društvenu opasnost ili protivpravnost ili oba elementa. Naime, isključenje ovih elemenata postoji kada je nekom posebnom, specijalnom normom, dozvoljeno ponašanje koje je inače propisano u zakonu kao krivično delo. Norme kojima se dozvoljava inače “zabranjeno” ponašanje u konkretnom slučaju isključuju protivpravnost tako da u tom slučaju i nema krivičnog dela.

Opšti osnovi protivpravnosti se mogu podeliti u dve kategorije prema tome da li su propisani krivičnim zakonom ili nisu. U prvu kategoriju u našem krivičnom pravu spadaju delo malog značaja (čl. 18. KZ), nužna odbrana (čl. 19. KZ), I krajnja nužda (čl. 20. KZ)[2]. S obzirom  na to das u oni eksplicitno propisani Krivičnim zakonom, nema sumnje da su to osnovi koji isključuju krivičnu protivpravnost. U drugu se mogu svrstati osnovi do kojih se došlo u teoriji, ili ih poznaju neka strana krivična zakonodavstva (izvršenje službenedužnosti, pristanak povredjenog, naredjenje pretpostavljenog i dr). Upravo s obzirom na činjenicu da oni nisu predvidjeni zakonom kao opšti osnovi isključenja postojanja krivičnog dela, njihovo dejstvo je sporno. Samo neki od njih mogu za rezultat imati isključenje protivpravnosti, a time I postojanje krovičnog dela.[3]

[1]  Lj. Jovanović, D. Jovašević, Krivično pravo, Opšti deo, Nomos, Beograd, 2002. godine,        str. 72

[2] Krivičnin zakonik Republike Srbije, službeni glasnik broj 85/2005, Beograd 2005. G. (čl.18. čl. 19. Čl 20.)

[3] Z. Stojanović, Krivično pravo, Opšti deo, Beograd, 2006. godine, str. 140-141