Racun valuta

UVOD :

Ekonomija i ekonomski sistem koji poznajemo danas je zasnovan na plaćanju, tj na platnom prometu – kupoprodaji roba i usluga. Kupoprodaja roba i usluga se vrši pomoću novca, koji se može javiti u različitim oblicima i različitim valutama.
Kroz ovaj rad je predstavljeno funkcionisanje deviznog-valutnog sistema sa značajnijim akcenotm na devize kao inostrane valute, novac korišten za medjunarodna plaćanja.
Međunarodni promet roba i usluga, na jednoj, i deviza, na drugoj strani, su nerazdvojno povezani: čine lice i naličje jednog te istog procesa, jer svaki robni promet između privrednih subjekata iz različitih zemalja uzrokuje devizna plaćanja. Zato su devizni sistem i devizna politika ( pravilnici i procedure i ograničenja ) važni dijelovi međunarodnih ekonomskih odnosa i sastavni dijelovi privrednog sistema, odnosno ekonomske politike. Iz tih odnosa proizilazi da devizna politika mora biti usklađena sa cjelinom ekonomske politike, odnosno da izražava i bude u funkciji ostvarivanja njenih osnovnih ciljeva.
Devize se mogu steći na više načina, a najvažniji su: izvozom robe, vršenjem usluga, unosom stranog kapitala i zajmovima. U bankarskom poslovanju, sticanje deviza putem izvoza robe i usluga, smatra se normalnim i trajnim načinom sticanja deviza, dok se sticanje deviza unosom stranog kapitala i zajmovima smatra pomoćnom I ne uvijek pogodnom mjerom.
Slobodna devizna plaćanja (konvertibilan sistem plaćanja) su takva plaćanja kod kojih se potraživanja stečena u jednoj zemlji mogu koristiti za plaćanja u bilo kojoj drugoj zemlji. To je redovan način plaćanja između zemalja koje imaju konvertibilnu valutu.
Platni promet sa inostranstvom u konvertibilnim valutama obavljaju banke preko svojih tekućih računa (kontokorentni računi) kod korespondentskih banaka u inostranstvu (nostro računi) i preko računa stranih banaka drugih stranih lica kod ovlaštenih banaka (loro računi).
Kroz rad će biti i predstavljen način izvršavanja plaćanja u inostranim valutama kroz sve pojedinačne proceduralne korake.

1. DEVIZNI ( VALUTNI ) SISTEM I DEVIZNA POLITIKA
Ekonomska aktivnost svakog društva čini osnovu njegovog postojanja i razvoja. Od nje zavisi razvoj i prosperitet društva. Privredu kao izraz ekonomske aktivnosti jedne zemlje, čini ekonomska aktivnost mnoštva pojedinaca, koji su međusobno povezani i međuzavisni.
Izučavanje ekonomske aktivnosti društva, odnosno privrede, spada u domen ekonomskih nauka.
Ekonomski odnosi sa inostranstvom predstavljaju vrlo značajan dio ekonomske aktivnosti svake zemlje. Ekonomski odnosi na međunarodnom planu i između zemalja predmet su regulisanja i usmjeravanja, odnosno ekonomsko-političke aktivnosti međunarodnih institucija, asocijacija i država.
Savremena ekonomska teorija i praksa, međunarodnim ekonomskim odnosima pridaju posebnu paznju i značaj. U osnovi toga stoje ekonomski interesi država i njihovih ekonomija. Zato je veoma bitno za svaku državu da ima dobro razrađen i definisan devizni sistem i deviznu politiku. Kroz ovaj rad saznaćemo nešto više o samoj deviznoj politici i deviznom sistemu.

1.1.    Devizni sistem ( Valutni sistem )

Devize – Valute (engl. foreign currency, foreign exchange, njem. Devisen) su potraživanja u inozemnim sredstvima plaćanja. Do prvog svjetskog rata ova su potraživanja bila obično u obliku mjenica tako da su se u to vrijeme pod devizama razumijevale mjenice koje su glasile na inozemna sredstva plaćanja i koje su bile plative u inozemstvu. Iz tog vremena je i naziv “mjenični tečaj”.

Između dva svjetska rata, a posebice nakon drugoga, ovakva potraživanja su koncentrirana na računima između banaka iz raznih zemalja. Na taj način je težište pojma devize pomaknuto s mjenice na samo potraživanje na računima banaka. Stoga se i nekadašnji termin “mjenični tečaj” danas naziva “devizni tečaj”. Efektivni strani novac na blagajni ili u trezoru nije deviza, nego strana valuta. Postat će deviza kada se pošalje u inozemstvo i odobri deviznom računu. Prema načinu upotrebe i kvaliteti dijelimo ih na slobodne i klirinške, transferabilne i konvertibilne, prometne i terminske, efektivne i obračunske, tvrde i meke, jake i slabe.
Uspostavljanje ekonomskih odnosa jedne zemlje sa inostranstvom, između ostalog, podrazumjeva postojanje odgovarajućih novčanih transakcija između nje i drugih zemalja koje podrazumjevaju međusobno plaćanje roba, usluga, kamata, osiguranja, međusobno kreditiranje…
Novčana plaćanja su nužan pratilac svake ekonomske aktivnosti između zemalja, posebno izvoza i uvoza roba i usluga. Taj sistem plaćanja bitno se razlikuje u odnosu na sistem koji postoji između privrednih subjekata unutar granica jedne zemlje.