Savremeni pravni politički sistem Njemacke

Uvod

Savezna Republika Njemačka je savezna parlamentarna republika sastavljena od šesnaest zemalja. Njemački politički sistem funkcioniše u okvirima postavljenim 1949. godine u ustavnom dokumentu poznatom kao Osnovni Zakon. Za izmjenu Ustava potrebna je podrška najmanje dvije trećine članova Bundestaga i Bundesrata, a osnovna načela Ustava garantuju osnovna ljudska prava, podjelu vlasti, federalnu strukturu države i vladavinu prava.  Drugo poglavlje Ustava uređuje odnos savezne države i zemalja njenih članica. Načelno, zakonodavna vlast zemalja je značajno ograničena u odnosu na saveznu državu, dok je izvršna vlast u nadležnosti zemlje. Prema članu 30. Ustava, osim ako nije drugačije predviđeno ili dozvoljeno Ustavom, sprovođenje državne vlasti i vršenja funkcija vlasti je prerogativ zemlje. U skladu sa članom 31. Ustava, savezni zakon ima prednost nad zakonom zemlje. Zakoni zemalja i savezni zakoni mogu, pored hijerarhijskog odnosa nadređenosti i podređenosti, i da istovremeno paralelno uređuju pojedine oblasti. Član 73. Ustava navodi oblasti u kojima savezna država ima isključivu zakonodavnu vlast, a član 74. navodi oblasti u okviru kojih savezna država i zemlje članice imaju paralelnu zakonodavnu vlast. Član 23. uređuje odnos savezne države prema Evropskoj uniji u pogledu poštovanja subsidijarnosti. Bundestag i njemačke zemlje, kroz Bundesrat, učestvuju u rješavanju pitanja koja se tiču EU. U pogledu pitanja koja se odnose na EU, Savezna vlada je u obavezi da redovno informiše Bundestag i Bundesrat. Njemački Bundestag je federalno zakonodavno tijelo u Njemačkoj. U praksi, Njemačka ima dvodomno zakonodavstvo, od kojih Bundestag ima ulogu donjeg doma. Njemački Bundesrat ili “Savezni savjet” je zakonodavno tijelo koje na saveznom nivou predstavlja šesnaest zemalja Njemačke. Njemačke zemlje učestvuju u zakonodavstvu kroz Bundesrat, odražavajući federalnu strukturu Njemačke. U njegovoj nadležnosti su sve ustavne promjene i zakoni koji prema Ustavu zahtjevaju saglasnost Bundesrata. Iako njemački Ustav ne imenuje Bundestag i Bundesrat kao dva doma dvodomnog parlamenta (riječ “Parlament” čak se i ne javlja u Ustavu), zvanično, Bundesrat se obično naziva “saveznim ustavnim tijelom” zajedno sa Bundestagom, predsjednikom SR Njemačke, Vladom i Saveznim ustavnim sudom. Poslanici Bundestaga biraju se na opštim, neposrednim, slobodnim i tajnim izborima. Poslanici Bundestaga su jedini savezni zvaničnici koje građani  neposredno biraju i oni predstavljaju sve građane Njemačke (član 38. Ustava). Poslanici se biraju na period od 4 godine . Bundesrat ima 69 delegata koji su članovi vlada zemalja koje ih i imenuju i razrješavaju. Ostali članovi ovih vlada, mogu da budu zamjenici članova Bundesrata. Svaka zemlja ima najmanje tri glasa. Zemlja sa više od dva miliona stanovnika ima četiri glasa, zemlja sa više od šest miliona stanovnika ima pet glasova, i zemlja sa više od sedam miliona stanovnika ima šest glasova. Svaka zemlja može da imenuje onoliko članova Bundesrata koliko ima glasova. U Bundesratu se primjenjuje sistem ponderisanog glasanja, te dakle predstavnici jedne zemlje mogu glasati samo jednoglasno. Članovi Bundesrata ne mogu istovremeno biti i članovi Bundestaga.  U oblasti zakonodavstva Bundestag ima šira ovlaštenja od Bundesrata, tako da je saglasnost Bundesrata neophodna samo u pogledu izvjesnih zakona, za čije donošenje su federalne jedinice neposredno zainteresovane, dok je u pogledu ostalih zakona, moguće da ih donese i Bundestag sam, ne vodeći računa o eventualno suprotnom stavu Bundesrata. Međutim, u određenim okolnostima Bundesrat  može da donosi zakone bez učešća Bundestaga. To je moguće ako predsjednik države na prijedlog Savezne vlade i uz saglasnost Bundesrata objavi stanje zakonodavne neodložnosti (član 81. Ustava) u odnosu na neki prijedlog zakona, a u trenutku kada savezni kancelar zatraži izjašnjavanje o povjerenju u skladu sa članom 68. Ustava. Ako Savezna vlada smatra da  zakon treba donijeti bez odlaganja, Bundesrat ima pravo da usvoji prijedlog zakona bez saglasnosti Bundestaga (pod uslovom da Bundestag odbaci prijedlog zakon iako je Savezna vlada zahtjevala neodložno usvajanje, ili ga usvoji u verziji koju Savezna vlada smatra neprihvatljivom, ili ga ne usvoji u roku od četiri nedjelje od dana proglašavanja stanja zakonodavne neodložnosti) i taj prijedlog zakon će se smatrati usvojenim u mjeri u kojoj je dobio podršku Bundesrata. Stanje zakonodavne neodložnosti može se izreći za određeni period. Tokom trajanja mandata saveznog kancelara, bilo koji drugi prijedlog zakona koji odbaci Bundestag može da postane zakon u skladu sa članom 81. stav 1 i 2.  u roku od šest mjeseci nakon što je proglašeno stanje zakonodavne neodložnosti. Nakon isteka ovog perioda, nije moguće ponovno proglašavanje stanja zakonodavne neodložnosti u toku trajanja mandata istog saveznog kancelara.