Sisitem indirektnog oporezivanja u Bosni i Hercegovini

UVOD

Na osnovu sporazuma između Federacije Bosne i Hercegovine i Republike Srpske kojima se uređuje podjela nadležnosti, dolazi do prenosa nadležnosti za indirektno oporezivnje na Bosnu i Hercegovinu .
Formalni prenos nadležnosti na polju indirektnog oporezivanja desio se krajem 2003.g. Narodna skupština Republike Srpske je 30. oktobra 2003.g. donijela zaključke kojima se:
– daje saglasnost da se nadležnosti iz oblasti politike indirektnog oporezivanja prenesu na Parlamentarnu skupštinu, kako bi se usvojio Zakon o sistemu indirektnog oporezivanja,
– daje mogućnost Vladi RS da potpiše sa FBiH odgovarajući sporazum radi realizacije odredbi pomenutog zakona u skladu sa ovlašćenjima koja joj daje član 4. tačka 4. pod (e) Ustava BiH .

Parlament FBiH je 3. decembra 2003.g donio odluku kojom se daje saglasnost na Sporazum o prenosu nadležnosti u oblasti indirektnog oporezivanja između FBiH i RS, i ovlašćuje Vlada FBiH da potpiše sporazum.

Sistem indirektnog oporezivanja regulisan je Zakonom o sistemu indirektnog oporezivanja BiH, donesen 29.12.2003. Na ovaj način uspostavlja se institucionalna i organizaciona osnova za jedinstven sistem indirektnog oporezivanja u BiH koja će podržati sveukupnu makroekonomsku stabilnost i fiskalnu održivost BiH, FBiH, RS i Brčko Distrikta i pružiti podršku funkcionisanju jedinstvene ekonomske teritorije u BiH.

Prvi dio ovog rada orjentisan je na pojam i vrste indirektnih poreza.
Drugi dio ovog rada usmjeren je na detaljnu razradu prikupljanja i raspodjele prihoda i samog postupka indirektnog oporezivanja.
Treći dio ovog rada čini prikaz trenutnog stanja indirektnih poreza prema podacima Uprave za Indirektno oporezivanje.
1. NASTANAK SISTEMA INDIREKTNOG OPOREZIVANjA U BOSNI I HERCEGOVINI

Prema Dajtonskom sporazumu fiskalna politika nije dodjeljena centralnom
nivou, što znači da su entiteti imali isključive fiskalne nadležnosti. Prvi
preduslov za reformu sistema indirektnog oporezivanja podrazumijevao je prenos nadležnosti za indirektne poreze sa entiteta na državni nivo.

Komisija BiH za indirektnu poresku politiku formirana je odlukom Visokog predstavnika. Prema Odluci postavljena su dva sljedeća cilja fiskalne reforme:
– ujedinjenje carinskog sistema, kako bi se zaustavilo dupliranje poslova i prevare,
– uvođenje PDV-a na državnom nivou, da bi sistem oporezivanja postao efikasniji i da bi se stvorili uslovi za poresko rasterećenje obveznika.

Komisija je bila odgovorna za izradu nacrta potrebnih zakona ili dopunu postojećih, a koji su se odnosili na spajanje carinskih administracija, uvođenje PDV-a, izradu formule raspodjele prihoda i uspostavu Uprave za indirektno oporezivanje (UIO).

Reforma u području indirektnih poreza, koja je okončana uvođenjem PDV-a, zbog svoje obimnosti, složenosti i političke osjetljivosti, odvijala se postepeno, u nekoliko faza, u periodu 2003-2006.g.. Reforma je imala nekoliko ključnih aspekata. Prije uvođenja PDV-a bilo je potrebno izvršiti cjelovitu reformu fiskalnog sistema koja je uključivala:
– politički aspekt: prenos ustavnih nadležnosti za politiku indirektnih poreza sa entiteta na državu,
– upravljačko-operativni aspekt: spajanje carinskih administracija i uspostavu sistema indirektnog oporezivanja na nivou države, kojeg čine Uprava za indirektno oporezivanje – UIO (operativni nivo) i Upravni odbor UIO (upravljački nivo),
– fiskalni aspekt: uspostavu nove fiskalne arhitekture, sistema prikupljanja indirektnih poreza (jedinstveni račun UIO) i odlučivanja o formuli za njihovu raspodjelu na centralne vlade (BiH, entiteti, Brčko Distrikt).