Terorizam i špijunaža

UVOD
Savremeni međunarodni terorizam i špijunaža su u stalnom porastu bez obzira na sve organizovanije suprotstavljanje međunarodne zajednice i na mere koje se preduzimaju radi njihovog suzbijanja.
Zahvaljujući činiocima koji ih generišu, međunarodni terorizam i špijunaža se obnavljaju i usavršavaju na sve višem tehničko-tehnološkom nivou, a efikasnost im se konstantno povećava. Uz stalnu primenu novih, različitih metoda i oblika delovanja, međunarodnim terorizmom išpijunažom postižu se, naizgled, potpuno suprotni efekti: očekuje se da će se problemi koji su izazvali terorizam i špijunažau rešiti većom demokratizacijom, ublažavanjem ili uklanjanjem socijalno-političkih uzroka koji vode ka njihovom obnavljanju, ali i da se pojačanom represijom, gušenjem osnovnih građanskih prava ili uvođenjem vanrednog stanja (uvođenje državnog terorizma protiv terorizma) mogu otkloniti terorizam i špijunaža.
U prvom slučaju, ukoliko primoraju vlast na demokratizaciju uslova života u jednom društvu i na rešavanje pojedinih pitanja za koja su teroristi zainteresovani, oni postižu, delimično ili potpuno, ciljeve svoje aktivnosti. U drugom slučaju, ukoliko se politička reakcija države ispolji kroz pojačanu kontrolu i prinudu, narušiće se međunarodni ugled zemlje i moguće je njeno izolovanje u međunarodnoj zajednici, što je, takođe, ostvarenje dela ciljeva planera terorizma.U tom slučaju, teroristička aktivnost u takvoj zemlji, posebno ako stratezi terorizma uspeju da pred svetskim javnim mnjenjem zamene uzroke i posledice, dobija privid borbe za progresivnu promenu društva i uslova života svake pojedine individue u tom društvu.
Nosioci terorizma, prvenstveno posredstvom ofanzivne strategije, odnosno terorističke agresije, pokušavaju da od žrtve (objekta napada) iznude političke ustupke. U većini slučajeva, ispoljena teroristička agresija pokreće odbrambeno-zaštitni mehanizam napadnutog objekta, to jest, dolazi do neoružanog i sukcesivno oružanog, a u određenim okolnostima, i masovnog oružanog sukoba između agresora i branioca.
Prema tome, terorizam nije samo najgrublji oblik nasilja, kako se smatra i terminološki označava, već planski, sveobuhvatan i kontinuirani sukob, najčešće između država i pojedinih ili grupa država protiv šire organizovane terorističke organizacije, u kome napadač, usklađenim neoružanim delatnostima i oružanim aktivnostima, nastoji da kod napadnutog izazove strah zbog kojeg će ovaj pristati na političke ustupke, odnosno na potčinjavanje svoje volje napadaču.
Iako je terorizam kao društvena pojava nastao davno, za savremena razmatranja su značajna tri perioda:
(1) “liberalni” – nepodržavljeni terorizam sedamdesetih godina XX veka;
(2) terorizam na kraju XX veka i na početku XXI veka i
(3) bujanje islamskog terorizma.

1.TERORIZAM-AKCIJE I CILJEVI

Terorizam je smišljena upotreba nezakonitog nasilja ili pretnje nezakonitim nasiljem radi usađivanja straha, s namerom prisiljavanja ili zastrašivanja vlasti ili društva kako bi se postigli ciljevi koji su mogu biti politički, verski ili ideološki.
Izraz teror je prvi put upotrebljen tokom francuske građanske revolucije, kako bi se ukazalo na opšte stanje straha koje je namerno stvoreno u političke svrhe.
Terorizam se treba posmatrati kao izraz političke strategije, te u skladu sa time definišese kao tajno delovanje pojedinaca, nelegalnih organizacija kroz nezakonitu upotrebu sile ili nasilja protiv osoba ili imovine kako bi se izvršio pritisak na vladu, civilnu populaciju ili neki njihov segment, u cilju postizanja političkih ili društvenih ciljeva.
Terorističkim akcijama pojedinih organizacija se nastoji skrenuti pozornost na probleme tih grupa i frakcija, a najpogodniji način za postizanje tih ciljeva su ubojstvapredstavnika države i nedužnih građana i napadi na društvena dobra. Kada se u nekoj državi uprava služi takvim aktima reč je o strahovladi.
Među ciljevima terorizma najčešće možemo sresti one političke ili nepolitičke prirode, a među političkim ciljevima najčešći su sticanje vlasti, održavanje vlasti i uticaj na vlast. I tu terorizam služi samo kao sredstvo za postizanje ciljeva, a primena terorizma pri održavanju vlasti je ređa, ali takođe prisutna pojava, pogotovo u državama južne Amerike. Takođe, nalazimo i mnogo primera sprovođenja terorističkih aktivnosti kojima je cilj da utičuna vladajuće strukture svoje ili druge zemlje, bilo posredno ili neposredno.
Terorističkim činom ne želi se nužno steći ili promeniti vlast, već se želi i prisiliti na određene postupke i odluke koje nisu u skladu sa zakonom. Kao primer može poslužiti napad na željezničku stanicu u Madridu, 11.marta 2004. Taj napad je naterao špansku vladu da povuče svoje vojnike iz Iraka.
U nepolitičke ciljeve možemo ubrojati verske, ubijanja šiita i sunita u Iraku, nacionalne, pokušaj stvaranja SAO Krajine u Hrvatskoj, i druge.
Politički pokreti kojima nedostaje snage u svrgavanju vlasti, ili im je uskraćeno pravo mirnog protestvovanja mogu u svoje delovanje uključiti terorističke strategije.
Dok revolucionarni koriste političke atentate kao signal za veću pobunu, teroristički atentati mogu biti nezavisni od bilo kakvog strateškog revolucionarnog plana. Otpor može uzeti oblik kampanje zastrašivanja podržavatelja režima oblik sabotaža, otmica, uništavanja objekata i sl.
Sistematska i prolongirana kampanja sa ciljem pobede spoljnog neprijatelja (ili onoga ko podržava istog) se naziva partizansko ili gerilsko ratno delovanje.