Ugovor o radu

UVOD

Tema ovog seminarskog rada je Ugovor o radu , ko su stranke koje zaključuju ugovor o radu, uslovi, prava i obaveze strana potpisnica ugovora o radu.
U pravnoj teoriji ne postoji jedinstvena definicija ugovora o radu.Kad je u pitanju Republika Srpska i Federacija BiH, u osnovnim odredbama Zakon o radu, (»Službeni glasnik Republike Srpske« br. 55/07) , pominje se ugovor o radu, ali se ne utvrđuje njegovo značenje. Isti slučaj je i sa Zakonom o radu u Federaciji BiH.
Kao akt koji ima svoju pravnu snagu,Ugovor o radu je akt zasnivanja radnog odnosa, kojim se uređuju prava, obaveze i odgovornosti između zaposlenog i poslodavca . Poslodavac je fizičko ili pravno lice koje zaposleniku daje posao, te mu za obavljeni rad isplaćuje odgovarajuću novčanu naknadu i izvršava druge obaveze prema zaposleniku u skladu sa važećim zakonom i podzakonskim aktima. Zaposlenik je fizičko lice koje u radnom odnosu lično obavlja određene poslove za poslodavca i po tom osnovu ostvaruje prava i obaveze u skladu sa zakonom i podzakonskim aktima.
Ugovorom o radu određuju se tačne obaveze poslodavca i zaposlenika. Radni odnos, kao pravni odnos, zasniva se aktom kojim se postiže određeno pravno dejstvo. Tim aktom se izražava saglasnost da se pod određenim uslovima zasnuje radni odnos i potrebna je saglasnost i jedne i druge strane, odnosno i radnika i poslodavca. Obzirom da se radi o svojevrsnom pravnom poslu, zakonom je propisana pismena forma u obliku ugovora, pa se postignuta saglasnost poslodavca i zaposlenog izvršava njihovim potpisima na ugovoru o radu.
Važećim zakonima o radu uređuje se zaključivanje ugovora o radu, radno vrijeme, plaće, prestanak ugovora o radu, ostvarivanje prava i obaveza iz radnog odnosa, zaključivanje kolektivnih ugovora, mirno rješavanje kolektivnih radnih sporova i druga pitanja iz radnog odnosa, ako drugim zakonom nije drugačije određeno. Tim zakonom je propisan i sadržaj ugovora o radu. U nastavku seminarskog rada detaljnije će biti opisana forma i sadržina ugovora o radu, kao i prava i obaveze poslodavca i radnika.
Prava i obaveze poslodavca i zaposlenika u okviru radnog odnosa proizilaze iz njihovog položaja. Poslodavac ima pravo da utvrdi mjesto i način obavljanja poslova radnog mjesta poštujući pri tome ius cogens norme (zaštite minimuma prava zaposlenika), a zaposlenik ima pravo da obavlja poslove radnog mjesta na način i pod uslovima koje je utvrdio poslodavac, te da mu se za obavljeni rad isplati plaća. Opis poslova koje je zaposlenik dužan obavljati određuje se ugovorom o radu /pravilnikom o radu.

1. ŠTA JE UGOVOR O RADU?
Ugovor o radu je dokument kojim se zasniva radni odnos između poslodavca i zaposlenog, i preciziraju njihova međusobna prava i obaveze. Ugovor o radu sklapa se u pisanoj formi, prije stupanja zaposlenog na posao, a postaje važeći kada ga potpišu zaposleni i poslodavac.
1.1. SADRŽINA UGOVORA O RADU
Ugovor o radu mora biti u skladu sa Zakonom o radu i opštim aktom – kolektivnim ugovorom ili internim pravilinkom firme ili organizacije u kojoj se radnik zapošljava. To znači da radniku takvim ugovorom ne mogu biti data manja prava, niti veće obaveze od onih koji su tim dokumentima propisane – bilo da je riječ o zaradi, naknadi troškova, radnom vremenu,odmorima ili nekom drugom aspektu posla.
Svaki ugovor o radu mora da sadrži sledeće informacije:
1. naziv i sjedište poslodavca;
2. ime i prezime zaposlenog, mjesto prebivališta, odnosno boravišta zaposlenog;
3. vrstu i stepen stručne spreme zaposlenog;
4. vrstu i opis poslova koje zaposleni treba da obavlja;
5. mjesto rada;
6. način zasnivanja radnog odnosa (na neodređeno ili određeno vreme);
7. trajanje ugovora o radu na određeno vreme;
8. dan početka rada;
9. radno vrijeme (puno, nepuno ili skraćeno);
10. novčani iznos osnovne zarade i elemente za utvrđivanje radnog učinka, naknade zarade, uvećane zarade i druga primanja zaposlenog;
11. rokove za isplatu zarade i drugih primanja na koja zaposleni ima pravo;
12. pozivanje na kolektivni ugovor, odnosno pravilnik o radu koji je na snazi;
13. trajanje dnevnog i nedeljnog radnog vremena.
Ovo je, dakle, obavezna sadržina ugovora. Pored toga, njime mogu biti ugovorena i druga prava i obaveze, ali ni ona ne smiju izlaziti iz okvira koje postavljaju zakon i opšti akt .
Navedene obavezne informacije identične su i Zakonom o radu F BiH i Zakonom o radu Republike Srpske.