Uporedni prikaz tri Linux distribucije

1.Uvod

1.1    Pojam operativni sistem

Operativni sistem (OS) je skup programa i rutina odgovoran za kontrolu i upravljanje uređajima i računarskim komponentama kao i za obavljanje osnovnih sistemskih radnji. Operativni sistem objedinjuje u celinu raznorodne delove računara i skriva od krajnjeg korisnika detalje funkcionisanja ovih delova.

Sa aspekta korisnika, operativni sistem ima ulogu interfejsa putem kojeg on koristi računarski sistem. Ovisno o tipu korisnika razlikuje se i oblik interakcije sa operativnim sistemom. Krajnji korisnici(end users)operativni sistem koriste u funkciji efikasne interakcije sa elementima hardvera i aplikativnim softverom, dok programeri i sistem administrator kao napredniji korisnici imaju posebne zahteve prema operativnom sistemu i ostvaruju interakciju na nižim nivoima.
Stoga je za ovu klasu korisnika neophodno bolje poznavanje svojstava operativnog sistema i njegovih rutina (naprimer, Windows API funkcije) jer se one koriste u razvoju aplikacija.Računar može da radi pod različitim operativnim sistemima, pri čemu ovo nije pravilo koje važi za sve računarske sisteme. Međutim, kada se radi o standardnim personalcima, kao i nekim serverima, onda je na korisniku da odabere koji operativni sistem želi koristiti.
Operativni sistem obično dolazi preinstaliran na računaru,tako da njegovu ulogu korisnik odmah može uočiti po uključenju računara. Ovisno o verziji OS-a, po uključenju sistema, na ekranu se ispisuju različite poruke, izmenjuju neke slike itd, sve do određenog momenta kada računar prestaje sa aktivnošću i na ekranu se pojavi jedna slika koja ostaje stabilna i koja obično zahteva određenu akciju korisnika. Do tog momenta operativni sistem računara je izvršio čitav niz aktivnosti koje se u osnovi svode na inicijalizaciju različitih delova hardvera. Ono što korisnik dobije na ekranu je određena forma interfejsa kojom će se koristiti u svim operacijama korištenja računara. Startovanje neke aplikacije, recimo programa za obradu teksta, za operativni sistem znači odgovarajuću naredbu za izvršavanje određene aktivnosti koja se obično nazivaprocess.Sistemski softver se sastoji od programa koji koordiniraju rad različitih komponenata računarskog sistema sa osnovnim ciljem osiguranja efikasnosti funkcioniranja sa aspekta potreba krajnjeg korisnika. Osnovne operacije uključuju,naprimer, formatiranje diskete, kopiranje fajlova, kreiranje direktorija, slanje fajlova na štampanje i sl.

Na taj način operativni sistem uspostavlja ne samo vezu između računarskog hardvera i krajnjeg korisnika u smislu omogućavanja njegovog efikasnog korištenja, već i vezu kojom se aplikativni softver integrira sa ostalim komponentama računarskog sistema. Funkcije jednog operativnog sistema je relativno lako objasniti na primeru standardnog personalnog računara, na kojem u jedno određeno vreme radi jedan korisnik i računar u najvećem broju slučajeva radi u tzv “stand-alone” sistemu rada.
Stoga većina korisnika danas, kada se spomene termin “operativni sistem”, obično misli na Microsoftov operativni sistem Windows. Međutim, sva priča o operativnim sistemima u savremenoj elektronskoj obradi podataka ni izbliza se ne završava na ovoj OS-platformi. Potrebe korisnika za ovim tipom obrade podataka u savremenom kompjutingu daleko prevazilaze ono što pruža standardni personalac od 500 USD i ovaj OS proizvod firme Microsoft. Danas je obrada podataka u organizacijskim sistemima, pogotovo onim većim, jedna vrlo kompleksna kategorija i obično je bazirana na tzv.server računarskim sistemima, što u finansijskom izrazu znači da se može raditi o konfiguracijama od nekoliko desetina hiljada do nekoliko miliona USD.Takvi sistemi podržavaju istovremeni rad više korisnika, pri čemu taj broj može ići i do nekoliko hiljada.
Operativni sistemi koji upravljaju radom ovakvih računarskih sistema daleko su kompleksniji, iako sa aspekta krajnjeg korisnika to i ne mora značiti veliku razliku u odnosu na njihovo iskustvo s Windowsima. U većini slučajeva, naime,interfejs putem kojeg korisnik pristupa velikom sistemu obavlja se preko PC operativnog sistema, bilo da se radi o Windowsu ili nekom drugom desktop OS-u.