Uprava dioničkog društva – Uloga i značaj

1. UVOD
Dioničko društvo je najkarakterističnije društvo kapitala i ono kao takvo predstavlja oblik institucionalnog organizovanja brojnih preduzeća u svijetu, a prije svega onih najvećih. Dioničko društvo definiše kao privredno preduzeće (privredno društvo) koje osniva jedno ili više pravnih ili fizičkih lica, u cilju obavljanja određene djelatnosti pod zajedničkom kompanijom, a čiji je osnovni kapital (osnovna glavnica) unaprijed definisana i podjeljena na akcije (dionice). Dioničko društvo može osnovati samo jedno lice fizičko ili pravno,te se onda tada nazivaju jednopersonalna dioničarska društva. Osnivanje dioničkog društva provodi se ugovorom o osnivanju. To je često slučaj kad dioničko društvo osniva jedno ili više pravnih, odnosno fizičkih lica. Ako ga osniva samo jedno lice, tada je za osnivanje dovoljna samo odluka o osnivanju. Dioničko društvo se može osnovati na dva osnovna načina:
1) sukcesivno – kod ovog načina osnivanja osnivači upućuju javni poziv za upis i otkup emitovanih akcija društva, što znači da otkup vrše pored osnivača i treća lica;
2) simultano – osnivači sami otkupljuju emitovane akcije društva i u ovom slučaju ne upućuju javni poziv.
Karakteristike dioničkog društva su sljedeće: Dioničko društvo ima karakter privrednog društva bez obzira na djelatnost – dioničko društvo je obavezno da se pridržava svih pravila propisanih zakonom o njihovoj djelatnosti. Dioničko društvo ima status pravnog lica jer plaća porez na društvo za koji kao osnovica služi ostvarena godišnja dobit (profit) društva – tzv. porez na dobit. Dioničko društvo kao subjekt u privređivanju ima vlastitu pravnu i poslovnu sposobnost, te se stoga razlikuju prava i obaveze dioničkog društva od prava i obaveza lica koja ga čine. Dioničko društvo kao pravno lice može samostalno stupati u pravni poslovni promet, zatim može imati svoju kompaniju, može se obraćati sudu, može vršiti promet hartija od vrijednosti itd.. Dioničko društvo ima osnovni kapital podjeljen na akcije (dionice) – pri osnivanju se pribavlja osnovni kapital, koji nikako ne može biti manji od propisane zakonske norme. Na taj način utvrđen osnivački kapital (osnovna glavnica) dijeli se na akcije jednake vrijednosti čija se visina određuje statutom društva (visina ne smije biti niža od zakonom utvrđene nominalne vrijednosti).