Uticaj spoljne trgovine na privredni razvoj nacionalne ekonomije

U ovom radu pišemo o uticaju spoljne trgovine na privredni razvoj nacionalne ekonomije. Spoljna trgovina je široka oblast u kojoj djeluju razni subjekti kao što su države, međunarodne organizacije, preduzeća. Tu se manifestuju njihovi različiti sukobi ili paralelni interesi i veze koje se uspostavljaju zbog trgovine. Odavno je otkrivena povezanost između ekonomske aktivnosti, pogotovo međunarodne trgovine i međunarodne politike.

Spoljna politika značajno utiče na međunarodnu ekonomiju preko mjera i instrumenata koje jedna ili više država preduzima da bi direktno ili indirektno regulisala odvijanje privrednih veza sa inostranstvom.

U ovom radu ćemo iznijeti sve  o teoriji spoljne politike, spoljnotrgovinskoj politici, zavisnosti privrede od spoljne trgovine, uticaju spoljne trgovine na domaći proizvod  tj. o uticaju uvoza na domaći proizvod I funkciji uvoza, o multiplikatoru spoljne trgovine, elastičnosti u spoljnoj trgovini, o carinama kao instrumentima spoljne politike, uvoznim kvotama i spoljnotrgovinskim dozvolama.

Ekonomska aktivnost svakog društva čini osnovu njegovog postojanja i razvoja. Od nje zavisi razvoj i prosperitet društva. Privredu kao izraz ekonomske aktivnosti jedne zemlje,čini ekonomska aktivnost mnoštva pojedinaca, koji su međusobno povezani i međuzavisni. Izučavanje ekonomske aktivnosti društva, odnosno privrede, spada u domen ekonomskih nauka.

Ekonomsi odnosi sa inostranstvom predstavljaju vrlo značajan dio ekonomske aktivnosti svake zemlje. Ekonomski odnosi na međunarodnom planu i između zemalja predmet su regulisanja i usmjeravanja, odnosno ekonomsko – političke aktivnosti međunarodnih institucija, asocijacija i država.

Priroda ekonomskog života i ekonomske aktivnosti ruši sve prepreke, čak i međudržavne granice, pa i onda kada su one cementirane i armirane političkim ili nekim drugim činiocima. Brže ili sporije, danas ili sutra, legalnim ili nelegalnim putem, sa manje ili više uspjeha, one se ruše ili ponovo nastaju pod naletom ekonomskog interesa. Među njima i trasa međunarodnog poslovanja.

Spoljna trgovina podrazumjeva promet robe između različitih zemalja, odnosno”vrši se između dva ili više područja koja su ograđena državnim ili carinskim granicama, pa je prolaz robe preko državne ili carinske granice osnovni kriterijum za razlikovanje spoljne od unutrašnje trgovine”.

Međunarodna robna razmjena – njihov izvoz i  uvoz, jeste najstariji i danas najrasprostranjeniji sadržajni element međunarodnih ekonomskih odnosa. Danas su praktično svi proizvodni predmeti te razmjene: izvoze se i uvoze poljoprivredni i  industrijski proizvodi,
energenti: nafta, ugalj ,gas, električna energija, sirovine:gvoždje,obojeni metali, kaučuk,  poljoprivredne sirovine, sirovine za proizvodnju plastičnih masa,mineralne sirovine, finalni proizvodi namjenjeni reprodukcionoj i finalnoj potrošnji,poluproizvodi,dijelovi itd.

Teorija spoljne ili međunarodne trgovine objašnjava tzv. spoljnotrgovinski impuls tj. objašnjava razloge i uzroke zbog kojih dolazi do spoljne trgovine i međunarodne razmjene. Ova teorija daje odgovore na sljedeća pitanja:

• koje proizvode jedna zemlja treba da uvozi i izvozi?
• kako se formiraju odnosi i uslovi razmjene između zemlje A i zemlje B sa ostalim zemljama sa kojima zemlja A ima spoljnotrgovinsku razmjenu, tj. postavlja se pitanje po kojim cijenama jedna zemlja uvozi i izvozi?, i
• koje su koristi i štete jedne zemlje uključene u međunarodnu trgovinu i međunarodnu podjelu rada.

U okviru teorije spoljne trgovine, sve teorije mogu se grupisati i podijeliti na sljedeće teorije:

• klasične teorije spoljne trgovine – u koje spadaju teorija apsolutnih prednosti A. Smita i teorija komparativnih prednosti D. Rikarda koja je dopunjavana naročito od strane Džon Stjuarta Mila;
• neoklasične teorije spoljne trovine – dalje i savremeno razvijanje klasične teorije komparativnih prednosti, naročito od strane Tausiga i Vajnera;
• savremene teorije spoljne trgovine – teorije opšte ravnoteže Bertila Olina, zatim, Linderova teorija, Vernonova teorija životnog ciklusa proizvoda, Posnerova teorija „tehnološkog jaza“, G. Haberler-ova teorija supstitucije itd.