Saobraćajna delikvencija

1.1 Pojam i predmet kriminologije

Odredjivanje samog pojma kriminologije, staro je koliko i sama ova nauka. Svaki stručnjak koji se bavio kriminologijom je dao poseban doprinos prilikom odredjenja pojma ove nauke. Razmišljanja o kriminalitetu kao druptvenoj negativnoj pojavi, potiču iz najranijeg perioda razvoja ljudskog društva .
Izučavanjem kriminaliteta, u okviru posebne nauke, kao teorijsko saznajne, praktične, organizovane i planske istraživačke društvene delatnosti javlja se krajem osamdesetih godina 19. veka. Francuski antropolog Pol Topinar upotrebio je ovaj pojam “kriminologija” za označavanje nauke koja se bavi izučavanjem izvršenih krivičnih dela. Italijanski pravnik Garofalo upotrebio je ovaj pojam za naziv svoje knjige, podrazumevajući pod kriminologijom nauku o kriminalitetu, zločinu.
Kriminologija bi se u užem smislu mogla definisati kao: Samostalna, teorijsko empirijska, interdisciplinarna društvena nauka o fenomenološkim karakteristikama i uzrocima kriminaliteta kao masovne društvene pojave i kriminalnog ponašanja kao pojedinačne pojave sa, sa ciljem njegovog objašnjenja i suzbijanja.
Sa odredjivanjem pojma kriminologije usko je povezano i odredjivanje predmeta kriminologije. Predmet proučavanja kriminologije je delikventna ličnost ili sam delikt ili i jedno i drugo.Prva shvatanja o predmetu kriminologije potiču od italijanskog kriminologa Lombroza koji je smatrao da je osnovno pitanje nauke zločinac, a ne njegovo delo.
Drugo stanovište koje je sociološko i pravno polazi od toga da je predmet kriminologije zločin. Ovo shvatanje potiče od francuskog sociologa Dirkema, gde se pretežna kriminološka istraživanja kreću u dva pravca: posmatranje unutrašnjeg stanja ličnosti i ispoljavanje slobodne ili prinudne volje, koje su uslovljene socijalnom okolinom. Ličnost delikventa, kao predmet kriminologije, može se posmatrati iz dva aspekta kako se njegovo unutrašnje stanje manifestuje u socijalnoj sredini i na drugoj strani, kako se socijalna sredina odražava na njegova unutrašnja svojstva.
Neki autori polaze od stanovišta da su predmet izučavanja kriminologije kriminološki faktori, odnosno uzroci koji čoveka dovode do vršenja krivičnih dela. Predstavnici ovih shvatanja su: Feri, Hurvit, Pinatel i dr. Ovo stranovište potiče od italijanskoh pozitiviste Feria. Ovo shvatanje je važilo pola veka kao vladajuće shvatanje. Neki autori polaze od stava da je predmet kriminologije zločin, ali kao istorijska kategorija- Gabriel, Tarde i dr. Garofalov princip je: da nova kriminologija poznaje tri elementa: zločin, zločinca i sredstva recepcije.