Agroekonomija (II kolokvijum)

1. Nabrojati prirodne karakteristike zemljišta:
a) Nepokretnost
b) Neumnoživost
c) Neistrošivost
d) Različita plodnost

2. Objasniti svaku od karakteristika prirodnih zemljišta:
a) Nepokretnost – nepokretnost zemljišta kao faktora poljoprivredne proizvodnje je aposolutna. Parcela se ne može premestiti na drugo mesto. Nepokretnost direktno utiče na efikasno upravljanje poljoprivrednim organizacijama na više načina (udaljenost zemljišta, uređenje zemljišta, pristupačnost zemljišta).
b) Neumnoživost – kao osobina zemljišta vezana je za jednu određenu površinu. Ukupna zemljišna površina se može proširivati i osposobljavati za poljoprivrednu proizvodnju određenim melioracionim zahvatima (uređenje zemljišta, odvodnjavanje i sl.) Troškovi takvih zahvata su veliki. Ako se posmatra određena parcela date površine, ona je apsolutno neproširiva. Karakteristka je od značaja u analizi alternativa izbora intenzivnije proizvodnje uvođenjem nove tehnologije ili više žetvi na postojećim površinama, izbor lošijeg zemljišta za potrebe industrije ili infrastrukture.
c) Neistrošivost – odnosi se na održavanje sastavnih delova zemljišta, koje biljke troše kao hranljive materije, koje se mogu dodavati zemljištu. Dodavanjem istrošivih materija održava se kvlaitet zemljišta i poboljšava se još dodavanjem određenih mineralnih materija, kao i njegovom pravilnom obradom.Osobina je bitna sa stanovišta upravljanja poljoprivrednim preduzećima u smislu odabira metode obrade zemljišta.
d) Različita plodnost – objektivno svojstvo tla. Karakteristika je posledica različite strukture zemljišta i sadržaja hranljivih materija u njemu. Od prirodne plodnosti u velikoj meri zavisi visina prinosa pojedinih kultura. Karakteristika je bitna jer za ostvarenje istog prinosa često su potrebna različita ulaganja, različita plodnost u velikoj meri često se odražava na određeni stepen spcijalizacije, uloga i značaj plodoreda u velikoj meri određena je različitom plodnošću zemljišta.

3. Navedite društvene uslove korišćenja zemljišta:
a) Fenomen vlasništva nad zemljištem
b) Zemljište kao predmet prometa

4. Objasnite društvene uslove korišćenja zemljišta
a) Fenomen vlasništva nad zemljištem – kreće se u reverzibilnom krugu od kolektivnog (rodovsko-plemenskog), preko javnog (opštinskog) do privatnog u kapitalizmu. Potom se krug zatvara u suprotnom smeru od prvatnog , preko državnog, do grupnog. Državno i grupno Sovjetski Savez do kraja 1980-ih.
b) Zemljište kao predmet prometa – ima specifičnu problematiku koja proizilazi iz niza drugih činjenica vezanih za zemljište kao prvobitni izvor celokupnog bogatstva. Nije proizvod ljudskog rada, radi čega nema vrednost može se preneti na nove proizvode, pošto se ne amortizuje. Ono je predmet prometa i ima svoju cenu (prometnu vrednost). Proizvodno ulaganje nije preko kupovine zemljišta, već korišćenje u celishodnije svrhe – uvođenje tehnoloških inovacija.

5. Prema klasifikaciji zemljišta šta ubrajamo u obradive površine?
a) Oranice
b) Vrtovi
c) Vinogradi
d) Voćnjaci
e) Livade

6. Prema klasifikaciji zemljišta šta ubrajamo u poljoprivredne površine?
a) Pašnjaci
b) Trstici, močvare, ribnjaci
(Obradive površine)

7. Prema klasifikaciji zemljišta šta ubrajamo u produktivne površine?
a) Šume
(poljoprivredne površine, obradive površine)

8. Prema klasifikaciji zemljišta šta ubrajamo u ukupne površine?
a) Neproduktivno zemljište
(produktivno zemljište)

9. Navedite osnovne sisteme korišćenja zemljišta
a) ekstenzivan sistem korišćenja zemljišta
b) Intenzivan sistem korišćenja zemljišta

10. Objasniti ekstenzivan način korišćenja zemljišta
Koristi se samo jedan deo zemljišta za biljnu proizvodnju, dok ostali deo zemljišta ostaje izvan obrade – na njemu se ništa ne seje, pošto je ostavljeno da se “odmori”. Suština se svodi da se određena parcela u momentu smanjenja prinosa, napušta tj. ostavlja da se odmori, proizvodnja se organizuje na drugoj parceli. Sve biljke po prirodi ne koriste iste hranljive sastojke iz zemljišta. Ako bi se na istom zemljištu stalno koristila samo jedna kultura ona bi do kraja iskoristila određene hranljive sastojke i ostavila degradirano zemljište, koje kasnije daje sve manje prinosa date kulture.

11. Vrste ekstenzivnog korišćenja zemljišta – navesti i objasniti
Zaležaj – metod po kome se zemljište ne obrađuje, već je izvan obrade sve dok ne zatravi samoniklim travama, ili čak zalivadi, tek posle izvesnog broja godina ponovo se stavlja u upotrebu, pretvaranjem u oranicu.
Parlog – razlikuje se od zaležaja po dužini odmaranja, duži period od godinu dana, zemljište se ne ostavlja da se zalivadi, već samo dok se razviju korovi.
Prelog – oblik prirodnog obnavljanja zemljišta, traje samo godinu dana. Zemljište se isključuje iz obrade samo za vreme jedne sezone, da bi se u narednoj sezoni privelo ponovo ranijem načinu iskorišćavanja.
Ugar – oblik odmaranja zemljišta koji traje godinu dana, parcela nije isključena iz procesa obrade čime se sprečava razvoj korova (ore se i đubri, ne zasejava se)

12. Sistemi intenzivnog korišćenja zemljišta – navesti i objasniti
Problem očuvanja i obnavljanja prirodne polodnosti postavlja se na drugi način, razlozi su jednostavni. Zemljišne površine pogodne za obradu su ograničene, pa ih treba koristiti pravilno u