UVOD

Posljednjih dvadesetak godina izražena je rastuća važnost uslužnog sektora u međunarodnoj razmjeni, među kojim turizam zauzima istaknuto mjesto. Turizam je danas jedna od najprofitabilnijih i najvećih industrija u svijetu, a predviđa se da će svjetska ekonomska i društvena klima, usprkos nesigurnim prilikama u pojedinim dijelovima svijeta i globalnoj ekonomskoj krizi, rezultirati porastom turizma u slijedećih dvadest godina, te da će turizam postati najveća privredna grana i najvažnijim izvozni sektor u svijetu.

Turizam ima širi ekonomski značaj pri čemu ne treba zanemariti ni njegovu društvenu ulogu.

U ovom radu daće se kratak osvrt na pojam turizma i njegove vidove, a potom će se detaljnije analizirati njegove ekonomske funcije i društveni aspekti. U okviru ekonomskog značaja riječi će biti o uticaju turizma na platni bilans, društveni proizvod i nacionalni dohodak, zaposlenost, a potom i o indirektnim i multiplikativnim efektima na privredu.  Posebno će se govoriti o ekonomskom značaju turizma u Republici Srpskoj, i s obzirom na značajne turističke potencijale koje Republika Srpska ima, daće se kraći uvid u statističke podatke stanja turističke privrede u RS.

Na samom kraju kroz društvene aspekte, odnosno društveni značaj turizma, objasniće se osnovni motivi turističkih putovanja, i razni uticaji koje turizam vrši u toj oblasti: kulturni, zdravstveni, bolje razumjevanje ljudi iz različitih zemalja itd.

1.    POJAVA I ISTORIJSKI RAZVOJ TURIZMA

               1.1. Istorija turizma

Imućni ljudi su oduvijek putovali u udaljene dijelove svijeta da bi vidjeli slavne građevine ili druga umjetnička djela; da bi naučili nove jezike ili da bi se upoznali sa drugim kulturama.

Pojmovi turist i turizam prvi put su zvanično korišćeni 1937. godine od strane Lige naroda. Turizam je definisan kao putivanje ljudi na 24 sata ili duže u neku zemlju u kojoj nema stalan boravak. Uz navedenu definiciju su navedene četiri grupe osoba, koje se smatraju turistima. To su oni koji putuju u svrhu razonode, zatim osobe koje idu na skupove u vezi sa misijama bilo koje vrste, osobe na poslovnim putovanjima, kao i osobe na morskim krstarenjima, makar njihov boravak bio kraći od 24 časa. Ovu definiciju je usvojila posle rata i Međunarodna organizacija službenih turističkih organizacija na sastancima u Dablinu 1950. i Londonu 1957. godine sa jednom dopunom, da su studenti i omladina u pansionima i na školovanju u inostranstvu uključeni u turiste.

           1.2.    Istorijski razvoj turističkih kretanja

Turizam je savremena i masovna društveno-ekonomska, ali ne i nova pojava. Njegov razvoj počinje onog trenutka kada su se istovremeno stekla tri osnovna uslova za svako turističko kretanje:

1. slobodno vrijeme– vrijeme u kome je moguće baviti se turizmom;
2. novčana sredstva– višak novca potreban za bavljenje turizmom;
3. infrastruktura– objekti koji služe za ugošćavanje turista.

1.2.1.      Kretanja u starom vijeku

Prva su putovanja uslovile različite nedaće (glad, ratovi, prirodne nepogode), jer da bi ih izbjegli pojedinci su ili čitave grupe odlazili na put, često i bez povratk. S razvojem robne razmjene jača povezanost među zajednicama, što dovodi do veće pokretljivosti pojedinih grupa ljudi. Izumom novca u Vavilonu te pronalaskom točka oko 4000. godine prije Hrista, podstaknuta su putovanja i u udaljenije krajeve. U starom vijeku prostor Sredozemlja predstavlja središte evropske i svijetske civilizacije.

Na tom području koncentrisana je privredna, politička i kulturna snaga ekumene, s mnoga područja Zemlje još su neotkrivena. Kroz čitavo antičko razdoblje važnu ulogu imaju kopneni i pomorski trgovački putevi kojima se prevozi roba i međusobno povezuju najudaljeniji krajevi .

U ranom starom vijeku putovalo se uglavnom na manje udaljenosti, a važan podsticaj osim trgovina bila su sportska takmičenja, religijski i zdravstveni razlozi. Istorija putovanja u starom vijeku pokazuje da se najviše putovalo u vrijeme mira i procvata grčkih gradova, a kasnije i Rimskog Carstva , tj. onda kada su postojali stabilni politički i bezbijednosni uslovi. U to je vrijeme i nastao pojam „svijetskih čuda“, koja su kroz čitavo antičko razdoblje svijetske istorije bila mjesta čuvena po svojoj jedinstvenosti i privlačnosti