Federalizam

UVOD

Federalizam se kao oblik državne organizacije u savremenom svijetu pojavljuje u čitavom nizu najrazličitiijih varijeteta. I pored sve izraženije raznovrsnosti, kao svojevrsna konstanta njegove današnje utemeljenosti ostaje činjenica da on uvijek predstavlja kompleksnu mješavinu arhaičnih struktura i modernih rješenja. U zavisnosti od perspektive, federalizam za neke predstavlja temeljno moralno načelo zasnovano na dostojanstvu, poštovanju, toleranciji i uvažavanju drugačijeg, iz čega proizilazi poštovanje nacionalnih identiteta. Za druge, pak, to je isključivo pitanje pragmatike i faktičkog stanja stvari, osmišljavanje mogućeg pravnog okvira i stvaranje preduslova za bezbjedan život građana.

Aktuelni razvoj federalizma i njegovi savremeni oblici sve su više povezani sa konceptima slobode. To podrazumijeva dosljedno sporovođenje demokratskih načela, uz maksimalan naglasak na poštovanju ljudskih prava. S vremenom se kod federalizma u prvi plan sve više stavlja njegova emancipacijsko-individualistička funkcija. U tom smislu federalizam danas u teoriji omogućava i potiče sve oblike i mehanizme zaštite individue ili grupa. Međutim, u praksi je implementacija prilično raznolika, a često i problematična.

Prostor današnje Bosne i Hercegovine predstavlja jedno od najturbulentnijih poprišta u upravo grozničavoj potrazi za efikasnim federalističkim rješenjima, koja bi trebala biti osnova sveobuhvatne društvene i političke reforme. Uz sve specifičnosti tog prostora, svakako postoje rješenja iz drugih podneblja koja su kompatibilna i primjenjiva i u uslovima njegove naglašene kompleksnosti, naročito iz različitih istorijskih etapa i oblika federalizma.

Predmet ovog seminarskog rada je federalizam i sastoji se od dvije glavne cjeline. Prvi dio se odnosi na pojam federalizma, odnos federalizma i demokratije, kao i postojanje federalizma u multi-etničkim zemljama. U drugom dijelu ovog rada se akcenat stavlja na federacije, razloge za obrazovanje federacija, kao i mjerila federacija.

POJAM FEDERALIZMA

Etimološki riječ federalizam vuče korijene iz latinske riječi – foedus sa izvornim značenjem: država, alijansa ili ugovor. Termin se kroz istoriju različito tumačio, a u našem kontekstu se posmatra kao obećanje političkih vlasti manjinskim zajednicama da slobodno izražavaju sopstvenu individualnost i komunalnost, odnosno aktivan život u nekom kolektivu uz uvažavanje etničkih, vjerskih i kulturnih različitosti. Federalizam u kontekstu koji ćemo ovdje obrañivati odnosi se prije svega na federalno ureñenu državu i funkcionisanje u takvoj političkoj strukturi.

Osnovne osobine federalizma su dva nivoa vlasti: centralna vlast koja je nadležna za cijelu državu i vlast federalnih jedinica koja je zadužena za ustavom teritorijalno definisane regiona pri čemu svaka od njih ima jasna i nezavisna ovlašćenja.

Ukoliko federalizam posmatramo u širem kontekstu jasno je da je u pitanje koncept koji kao konačni cilj ima uređivanje društvenih odnosa u kojima će građani živjeti bezbjedno i prosperitetno pored susjednih država i u saradnji sa njima. Iz ovoga slijedi da je federalizam oblik političkog udruživanja i organizovanja koji ujedinjuje različite političke grupe u okviru šireg političkog sistema na takav način da omogućava svakoj grupi da očuva sopstveni fundamentalni politički sistem.