Fenomen siromaštva u Srbiji i komparacija sa zemljama bivše Jugoslavije

1.UVOD
Siromaštvo se najednostavnije i najčešće definiše kao nemanje novca, ili nemanje dovoljno novca, kao posedovanje malo, ili nedovoljno imovine, pa otuda i kao stanje u kojem je prisutno nedovoljno prihoda za nabavku minimalne korpe dobara i usluga.1
Moderna shvatanja danas vide siromaštvo, kao stanje u kojem nedostaju osnovne mogućnosti za dostojanstven život.
Veći rizik za siromaštvo imaju nezaposleni, porodice sa više članova, stare i invalidne osobe, porodice sa jednim roditeljem, pri čemu materijalno obezbedjenje siromašnih ne može obezbediti minimalne egzistencijalne uslove.
Siromaštvo je u Srbiji prvenstveno posledica dramatičnog pada BDP-a, zaposlenosti, dohotka i standarda tokom 90-ih godina. Srbija je zajedno sa ostalim Jugoslovenskim Republikama imala šansu da, u odnosu na ostale zemlje u tranziciji, sa mnogo manje tenzija obezbedi prelaz u modernu tržišnu privredu i demokratsko društvo.Umesto toga,Srbija je tokom 90-ih godina doživela pravi ekonomski i socijalni krah i zastoj u razvoju demokratije iljudskih prava i od tada dolazi do naglog osiromašenja većine stanovništva.

U prvom delu rada, opisane su glavne karakteristike siromaštva u Srbiji i dat je odnos siromaštva i srodnih pojmova, kao što su:
Socijalna isključenost, ekonomska nejednakost, društvena nejednakost i diskriminacija. Detaljno je opisano apsolutno i relativno siromaštvo, objektivno i subjektivno siromaštvo, kao i ruralno siromaštvo.
Drugi deo rada čine uzroci i merenje siromaštva. Izvršeno je poredjenje siromaštva na relaciji selo – grad, sa osvrtom na statističke podatke za Srbiju i dat je opis, koje je to stanovništvo najugroženije, što se tiče siromaštva u Srbiji.

Analiza i poredjenje siromaštva u Srbiji prema godinama posmatranja izvršeno je na prema sledećim kategorijama:
– Prema tipu naselja;
– Prema regionu;
– Prema tipu domaćinstva;
– Prema uzrastu;
– Prema obrazovanju nisilaca domaćinstva;
– Prema statusu na tržištu rada.

Treći deo obuhvata poredjenje naše zemlje, sa bivšim Jugoslovenskim zemljama, prema konkurentnosti, ostvarenom bruto društvenom proizvodu, platama i penzijama. Takodje date su stope rizika siromaštva prema obrazovanju i prema statusu aktivnosti za sve zemlje i utvrdjeno koje su zemlje u najboljem, a koje u najlošijem položaju.

1.1. Predmet i cilj rada

Premet rada jeste siromaštvo u Republici Srbiji, u peridu od 2011. do 2014. godine. Upoznavanje sa najvažnijim karakteristikama i uzrocima siromaštva i načinom na koji se meri, kao i njegovim poredjenjem na relaciji urbanih i ruralnih područja u Republici Srbiji, kao poredjenje sa bivšim Jugoslovenskim zemljama.
Cilj rada je jasno definisanje siromaštva u Republici Srbiji, odnosa siromaštva i socijlalne isključenosti, ekonomske nejednakosti i diskriminacije, utvrdjivanje najugroženijih mesta sa ruralnog i urbanog aspekta siromaštva.

1.2. Metod ispitivanja

Analiza siromaštva izvršena je primenom standardnih metodoloških postupaka (poredjenja, indeksa,analiza vremenskih serija, logičkog zaključivanja). U radu je korišćen metod analize, koji predstavlja proces rastavljanja jedne složene pojave na njene sastavne delove, kao i proces proučavanja tih delova. Pored analize korišćen je i metod indukcije i dedukcije. Metod indukcije se koristi da bi se došlo do nekog zaključka. Ovaj pristup polazi od najprostijih elementa , ka složenom elementu.
Metod dedukcije polazi od opšteg i putem raščlanjivanja dolazi do pojedinačnog. Takodje primenjen je i metod uporedjivanja.

1.3. Izvori podataka

Za potrebe istraživanja korišćeni su brojni izvori podataka i obimna dokumentacija. Indikatori vezani za ruralna područja su interpretirani na osnovu OECD definicije ruralnosti, gde god je to bilo moguće izračunati na osnovu dostupnih nacionalnih statističkih baza.
Korišćeni su podaci iz godišnjih izveštaja, informacije iz statističkih publikacija, stručnih i naučnih izveštaja i elektronskih izvora. Osnovni statistički izvori bile su publikacije Zavoda za statistiku Republike Srbije,kao i Eurostat.