Menadžment ljudskih resursa

UVOD

Menadžment ljudskih resursa (eng. Human Resources Managament) predstavlja naučnu disciplinu koja se bavi svim aspektima zaposlenosti u organizaciji. Kao upravljačka funkcija obuhvata veliki broj aktivnosti kao što su: analiza poslova, planiranje ponude za radnim mestima, regrutovanje, selekcija, obuka, razvoj, ocena performansi, nagrađivanje radnika, zaštita zdravlja i sigurnosti radnika, definisanje politike unapređenja itd.
Menadžment ljudskih resursa kao važna upravljačka funkcija u organizaciji poslednjih godina se suočava sa izazovima usled brzih tehnoloških promena, globalizacije, promena u demografskoj strukturi i sl.
Najvažniji resurs u organizaciji je čovek. Zadatak dobrog menadžera organizacije je da doprinese maksimalnom korišćenju resursa u cilju ostvarivanja interesa i ciljeva organizacije. Potrebe za ljudskim resursima organizacija zadovoljava na dva načina: zapošljavanjem novih radnika i razvojem postojećih potencijala.
Upravljanje ljudskim resursima kao važna poslovna funkcija obuhvata nekoliko aktivnosti: zapošljavanje, razvoj zaposlenih, nagrađivanje i zaštita zaposlenih. Nosioci funkcije menadžmenata ljudskih resursa su strateški, srednji i operativni nivo menadžmenta.
Organizaciono struktuiranje poslova menadžmenta ljudskih resursa zavisi od veličine preduzeća, moguće je da se poslovi obavljaju na jednom radnom mestu, zapošljavanje velikog broja zaposlenih i višenivovsko strukturiranje ovog sektora.
U našim preduzećima ova funkcija je prilično nerazvijena, mnoge oblasti su zanemarene i svodi se na nekoliko osnovnih administrativnih aktivnosti, a sreće se pod nazivom „kadrovska funkcija“.
Izazovi za menadžment ljudskih resursa u HHI veku su: dalje usporavanje privrednog rasta, internet revolucija, globalizacija, promene zakonodavstva i promene karakteristika radne snage.

 
POJAM I DEFINISANjE NAUČNE OBLASTI MANADžMENTA LjUDSKIH RESURSA

Menadžment ljudskih resursa je oblast nauke o organizaciji koja se bavi proučavanjem svih aspekata zaposlenosti u organizaciji. Naziv menadžment ljudskih resursa je prihvaćen početkom osamdesetih godina HH veka. Dotadašnji naziv bio je Personalni menadžment. Promenom naziva pomera se fokus sa kontrole troškova rada na shvatanje zaposlenih i njihovih sposobnosti kao važnog resursa u organizaciji i davanje strateškog značaja i uloge upravljanju tim resursima u organizaciji.
Menadžment ljudskih resursa je najpre bila profesija, nastala u periodu trajanja I sv. Rata, a tridesetih godina HH veka izdvojila se u posebnu naučnu disciplinu. Presudan uticaj na razvoj profesije imala je industrijska revolucija, koja je dovela do razvoja tehnologije, otvaranja velikih fabrika i razvoja specijalizacije, sa značajnim aspektima na zaposlenost. Najznačajniji uticaj na razvoj ljudskih resursa imali su:

• Kolektivno pregovaranje
• Naučno upravljanje,
• Industrijska psihologija,
• Teorija međuljudskih odnosa,
• Bihejviorističke nauke.

Kolektivno pregovaranje se javilo kao posledica intenzivnog sindikalnog organizovanja radnika što je pokrenulo i nastanak radnog zakonodavstva. Naučno upravljanje je pored akcenta na povećanje produktivnosti, akcenat stavilo i na uvođenje različitih koeficijenata nagrađivanja zaposlenih prema učinku. Uticaj industrijske psihologije stavljen je na značaj analize posla – sposobnosti koje se zahtevaju na određenom radnom mestu i testiranje stavova pojedinaca. Takođe, doprinosi naučnog upravljanja vezuju se i za primenu testova inteligencije, testova ličnosti i interesovanja zaposlenih. Teorija međuljudskih odnosa pomera fokus na socijalni aspekt organizacije i važnu ulogu grupa u povećanju produktivnosti. Od bihejviorističkih nauka poznate su: socijalna psihologija, teorija organizacije, organizaciono ponašanje i socijologija. One su potencirale značaj stavova, individualnih karakteristika, potreba i motivacije.
Sve do 1980 – ih godina primaran fokus istraživača je bio na pojedinačnim aktivnostima menadžmenta ljudskih resursa, kao što su: regrutovanje, selekcija, nagrađivanje, obuka, ocenjivanje performansi. Trendovi u okruženju su nametnuli nove perspektive u istraživanju: strategijsku, političku, ekonomske korisnosti, internacionalnu. Dva pristupa koja su pridobila posebnu pažnju značajnog dela stručne javnosti su: strategijski i internacionalni pristup menadžmentu ljudskih resursa.