Savremeni sistemi obrazovanja odraslih

UVOD
U savremenom društvu, kao što je poznato, obrazovanje uz nauku predstavljaju najvažniju infrastrukturnu djelatnost.

Mnogi se odrasli obrazuju radi sticanja novih znanja koja bi im omogućila bolju materijalnu egzistenciju, a time i bolji život. Nova znanja i iskustva koja stiču uglavnom su usko vezana uz njihove interese.

Savremeni školski sistem (osnovne, srednje i više škole te visoko školski univerziteti) prvenstveno je namjenjen školovanju djece i mladih, ali izvodi i istovrsne programe za odrasle. Školovanje odraslih u navedenim institucijama provodi se uz rad ili iz rada, prema programima koji su u nekoj mjeri prilagođeni predznanju i specifičnim potrebama odraslih i radnih organizacija u kojima su polaznici zaposleni ili će biti zaposleni (ako se osposobljavaju za poznatog poslodavca). Tehnologija njihova obrazovanja trebala bi biti prilagođena specifičnostima učenja odraslih ljudi. Zbog rasprostranjenosti osnovnih (u manjoj mjeri i srednjih) škola, i relativno dobre opremljenosti, one imaju mogućnosti postati lokalna središta formalnog i neformalnog učenja odraslih. Sve institucije formalnog i neformalnog obrazovanja s vremenom će postati pomoćne agencije za unapređivanje procesa učenja pomoću savjetovanja, informisanja i osposobljavanja odraslih za samostalno učenje.

Zadace obrazovanja odraslih:
• Građanima kojima nedostaje opšte obrazovanje pružiti ga i upotpuniti.
• Građanima koji su u radnim odnosima omogućiti da upotpune i nadoknade potrebno stručno obrazovanje u skladu sa zahtjevima radnog mjesta.
• Pomoći i omogućiti odgoj i obrazovanje za lične i porodične potrebe: pripremanje roditelja za vaspitnu funkciju, učenje stranih jezika, itd …
• Osposobljavanje odraslih da koriste kulturno slobodno vrijeme radom i učešće u različitim slobodnim i društveno-korisnim djelatnostima.
• Omogučiti svim građanima da prošire obrazovanje, razviju sposobnosti, steknu odgovarajuću kulturu i prihvate odgovarajuće vrijednosti na području naučnog tehničkog, radnog, društvenog i umjetničkog stvaranja u skladu sa željama i sposobnostima.

Postoje razne metode pomoću kojih se vrši obrazovanje odraslih, ali neke od najvažnijih su: metoda razgovora, metoda demonstracije, metoda praktičnih radova, metoda rada na tekstu, metoda grafičkih i ilustrovanih radova.
1. RAZVOJ OBRAZOVANJA
Izraz škola je grčka riječ. Bukvalno bi značila dokolica, rekreacija. U starim društvima školovanje je bilo dostupno samo malom broju ljudi, onima koji su imali novca ili vremena. Vjerski velikodostojnici, često su bile jedine pismene grupe ljudi, koji su znanje koristili za čitanje i tumačenje religijskih tekstova. Za većinu, odrastanje je značilo učenje na primjerima starijih. Bilo je uobičajeno da djeca veoma rano počnu pomagati u domaćim poslovima, u radu na poljima i u zanatskom radu. Čitanje nije bilo potrebno a ni korisno. Još jedan razlog ne čitanja je bio to što su se svi tekstovi umnožavali ručno, što je bilo dugotrajno i teško.

Štampanje kao pronalazak ušlo je u Evropu iz Kine. Pronalaskom štamparske mašine 1454. godine olakšano je umnožavanje tekstova. To je dovelo do višeg nivoa pismenosti.

Obrazovanje u svojoj modernoj formi, što podrazumijeva nastavu u posebno izgrađenim zgradama, počeo je da se razvija postepeno. I pored toga do prije 150 godina djecu imućnih podučavali su privatni učitelji. Većina stanovništva nije imala nikakvog obrazovanja do prvih decenija 19. vijeka. Kada se u Evropi i SAD-u počeo da uvodi sistem osnovnih škola. Proces industrijalizacije i širenje gradova izazvali su potrebu za specijalnim obrazovanjem. Ljudi danas rade u mnogim profesijama i koriste razna stručna znanja, tako da više nije moguće prenošenje znanja sa roditelja na djecu. Sve više dolazi do izražaja apstraktno učenje pojedinih disciplina, a ne kao ranije praktično prenošenje nekih specifičnih vještina .

U modernom društvu ljudi treba da savladaju osnovne vještine kao što su: čitanje, pisanje, računanje i steknu opšte znanje o svom fizičkom, društvenom i ekonomskom okruženju. U isto vrijeme je važno da znaju kako da uče da bi bili u stanju da ovlada novim, i tehnički veoma složenim, oblicima informacija. Moderni obrazovni sistem počeo da se oblikuje na zapadu početkom 19. vijeka. Iako je Britanija, za razliku od drugih zemalja, oklijevala da prihvati jedan integrisani sistem na nacionalnom nivou (obavezno školovanje je uvedeno 1870. godine). Kod njih je razvijen i sistem privatnih škola u kome se nastava plaća, naročito na nivoima višim od osnovnog. S tim u vezi i danas se vodi oštra debata o sistemu školstva gdje postoji i školstvo pod nadzorom vjerskih zajednica. Školstvo u SAD-u polazi od prakse disciplinovanja djece, u čemu je u 17. vijeku veliku ulogu igralo uvjerenje da djeca moraju slušati roditelje bez prigovora, što je kao načelo bilo uvedeno i u propise prvih američkih kolonija. Prema jednoj odredbi iz 1642. godine prijetilo se oštrim kaznama roditeljima i vaspitačima ako zanemare obučavanje i rad svoje djece. Pošto ovo nije bilo djelotvorno puritanske vlasti su 1647. godine naredile da same organizuju školovanje. Trebalo je preko 200 godina da se obrazovanje uvede kao sveobuhvatni sistem za brojno pluralno stanovništvo SAD-a. U školama su ispoljavani i američki ideali jednakih mogućnosti za svakoga, što je dovelo do razvoja školstva i do masovnog širenja obrazovanja znatno ranije nego u drugim zemljama. Zajedno sa tim idealom o jednakosti i druge američke vrijednosti i shvatanja nastavile su do danas da se više ili manje eksplicitno predaju u školama.