Struktura i razvoj recnog saobracaja

UVOD
Pod saobraćajem se podrazumevaju sveukupni odnosi međuljudskih komunikacija, zatim prenosinformacija i podataka, kao i prevoz ljudi i materijalnih dobara. Uz pomoć tehničko-tehnološkihsredstava vrši se prenos informacija i podataka, kao i prevoz ljudi i materijalnih dobara odnajkraćih do najudeljenijih mesta. Može se reći da je saobraćaj star koliko i ljudsko drustvo.Uporedo s razvojem društva, razvijala se i nauka o saobraćaju, saobraćajnim komunikacijama isaobraćajnim sredstvima, koja je podsticala i usmeravala razvoj saobraćaja. Tako da se danasmoze govoriti o pet izgrađenih vidova saobraćaja i to: žleznički, drumski, vodni, vazdušni itelekomunikacioni.Saobraćaj je osnovni činilac, ne samo razvoja društva, već i opstanka određene društvenezajednice. Jednostavno rečeno, saobraćaj je društveni “krvotok” i tamo gde ne dosežusaobraćajne arterije, to područje demografski odumire.Ova delatnost ima kako sociološku, takoekonomsku i razvojnu ulogu u društvu.Zasebno posmatran, saobraćaj je veoma propulzivna i profitabilna delatnost, a kada se ova deletnost sagledava u širem smislu, pouzdano se može rećida je saobraćaj osnov društvenog razvoja i njegov glavni integrativni činilac. Nivo razvoja nekog društva meri se sa stepenom razvoja saobraćaja, a stepen kulturnog razvojasa kulturom u saobraćaju.Povoljan prirodno-geografski položaj Srbije predstavlja našu komparativnu prednost za razvojkopnenog, rečnog i vazdušnog saobraćaja i omogućava privlačenje tranzitnog saobraćaja. Srbijase nalazi u središtu Balkana, na raskršću glavnih saobraćajnih koridora VII i X. Preko našeteritorije pružaju se najkraće i najracionalnije tranzitne drumske i železničke veze od zapadne isrednje Evrope ka delu zemalja južne Evrope i zemljama Bliskog i Dalekog istoka. Zašto nisuiskorišćene komparativne prednosti i zašto nemamo izgrađenu infrastrukturu i razvijen saobraćaj,čije se stanje negativno odrazilo na stepen privrednog i sveukupnog društvenog razvoja, odgovor treba potražiti u katastrofalnoj saobraćajnoj politici od 1945. godine pa do današnjih dana.Recni saobracaj ima veoma znacajnu ulogu u unutrasnjem prometu mnogih zemalja.Njegovomesto u saobracajnom sistemu pojedinih zemalja je zavisno od prirodnog i geografskog polozajareka,njihove velicine i sposobnosti za plovidbu
1. Plovni putevi
Kroz Srbiju prolaze dva evropska saobraćajna koridora – kopneni koridor X i koridor VII koji povezuje 10 evropskih zemalja koje izlaze na plovni deo reke Dunav. Od granice sa Mađarskom do Beograda, Dunav teče praktično paralelno sa trasom evropskog autoputa i železničkom prugom, što taj prostor čini izuzetno vrednim i značajnim sa privrednog i svakog drugog stanovišta. To potvrđuje i činjenica da su u periodu 2001-2009.na prostoru uz Dunav i u njegovim rubnim delovima strani investitori investirali više od dve trećine od svih stranih investicija u Srbiji.
Osnovnu infrastrukturu unutrašnjeg vodenog saobraćaja čine reke Dunav, Sava, Tisa i kanal Dunav-Tisa-Dunav, osam međunarodnih luka na Dunavu i nekoliko luka na Savi i jedna na Tisi.
2. Unutrašnji plovni putevi
Ukupna dužina unutrašnjih plovnih puteva (UPP) u Republici Srbiji pri srednjem nivou vode iznosi oko 1.680 km. Uslovi plovidbe na rekama su različiti, zavisno od veličine plovila. Dužina plovnih puteva za brodove nosivosti do 150 tona iznosi 1419 km (od toga se oko 25% odnosi na kanale), a za brodove nosivosti do 1500 tona, 993 km. Jedino Dunavom celim tokom u dužini od 588 km omogućena je plovidba svih rečnih brodova, a celom dužinom plovnog puta Save i Tise, brodova do 1500 tona, dok je na ostalim rekama i kanalu DTD, plovidba veoma ograničena (tabela 1).
Glavne veze Srbije preko Dunava se ostvaruju uzvodno sa Hrvatskom, Mađarskom, Slovačkom, Austrijom i Nemačkom, a nizvodno sa Rumunijom, Bugarskom, Moldavijom i Ukrajinom. Veze rekom Savom ostvaruju se sa Hrvatskom i Bosnom i Hercegovinom, a rekom Tisom sa Mađarskom.