Tara i njen turistički značaj

1.Uvod
Jedna od najlepših planina Srbije, planina Tara je zbog svojih izuzetnih prirodnih vrednosti, ali i antropogenih, oduvek izazivala pažnju ne samo naše, već i svetske nauke. Tara nudi veoma bogatu i raznovrsnu turističku ponudu, pa je godinama unazad veoma privlačna za mnoge domaće i strane turiste. Što se tiče prirodnih turističkih vrednosti, ovaj deo obrađuje osnovne prirodne karakteristike Tare, reljef, klimu, floru i faunu i hidrografiju. Antropogene turističke vrednosti jesu najpoznatiji arheološki lokaliteti i spomenici Tare, kao i ostale kulturno-istorijske vrednosti. U delu koji govori o razvoju turizma na Tari, obrađeni su najpoznatiji turistički lokaliteti: Kaluđerske Bare, Mitrovac i Predov Krst, kao i smeštajni kapaciteti u njima i ostala turistička infrastruktura. Cilj rada jeste da se prikažu one prirodne i antropogene vrednosti koje Taru čine turistički atraktivnom, ali i da se da uvid u postojeće stanje razvoja turizma, odnosno da li se te vrednosti u dovoljnoj meri iskorišćavaju. Planina Tara je jedna od naših najlepših planina i svakako jedan od najprivlačnijih predela Srbije. Pokrivena gustim četinarskim i listopadnim šumama, protkana pašnjacima i livadama, ova lepotica planinskog sistema Srbije , ali i celog kontinenta, svakako zaslužuje epitet Kraljice planina.

2.Geografski položaj
Planina Tara prostire se na krajnjem zapadu Srbije.Gledano sa aspekta matematičko-geografskog položajazahvata prostor između 430520 i 440020 severne geografske širine i između 190150 i 190380 istočne geografske dužine. Ukupna površina planinskog prostora iznosi 185 km2. Planina Tara pripada delu starovlaških planina. Prosečna nadmorska visina je oko 1150m, a najviši vrh u Nacionalnom parku je Kozji rid (1591m). Prema severozapadu područje parka je oivičeno do 1000 m dubokim kanjonom reke Drine. Sa južne strane Tara se blago spušta u Kremansku kotlinu, a na istočnoj strani njenu granicu predstavlja Solotuška reka.Ukupna površina Tare je 183 km2, dužina 50, a širina 22km. Masiv Tare može da se razgraniči sa dve površi;višu i nižu.Viša površ je prosečne nadmorske visine 1280 m. Čitavo područje karakteriše mozaik planinskih uzvišenja i površi koje su ispresecane dolinama reka i potoka (reka Rača, Derventa, Beli Rzav, Brusnički potok). Raznovrsni geomorfološki oblici karakterišu nacionalni park od kojih su široko zastupljeni: pećine, uvale, vrtače, zvekare, tesnaci, kanjoni, klisure i dr.
Najpoznatije pećine su Perućačka i Topla peć. Topla peć sa interesantnim pećinskim nakitom se nalazi na planini Zvezdi, a zaštićena je i kao spomenik prirode. Nacionalni park Tara odlikuje se mnoštvom karstnih oblika, među kojima su najatraktivniji kanjoni i klisure. Najimpresiviji je kanjon reke Drine, koji je zasigurno jedan od najvećih i najlepših kanjona Evrope. Nacionalni park Tara obuhvata najveće delove planina Tare i Zvezde koje su prirodno odvojene klisurom Dervente. Nalazi se na istočnom delu planinarskog sistema Dinarskih planina.
Slika 1. Karta kako do Tare
2.1.GEOMORFOLOŠKE ODLIKE
Područje Nacionalnog parka Tara odlikuje se velikom raznovrstnošću u pogledu litološkog sastava što govori o dugoj i burnoj geološkoj istoriji. Izgrađeno je od magmatskih, metamorfnih i sedimentnih stena koje su stvarane od paleozoika do kvartara (današnjica). U sastavu ovog masiva učestvuju: paleozojski i verfenski škriljci, krečnjaci gornjeg i srednjeg trijasa, rožnjaci i peščari, serpentinisani peridotiti, amfiboliti i deluvijalno-aluvijalni slojevi. Najstarije stene na Tari potiču još iz paleozoika (karbona i perma). Paleozojski škriljci, peščari i konglomerati zastupljeni su na severnim i severoistočnim padinama Tare prema Drini. Preko ovih tvorevina leže verfenski slojevi donjeg trijasa. Donji trijas najčešće je predstavljen silicijskim sedimentima. Krečnjaci srednjeg i gornjeg trijasa pokrivaju najveći deo masiva Tare i Zvezde.
Sedimenti iz doba Jure javljaju se na zapadnom delu Tare a predstavljeni su krečnjacima i jedinicom koja pripada dijabaz rožnjačkoj formaciji. Serpentinski peridotiti javljaju se na velikoj površini: u Zaovinama (strane levih pritoka Belog Rzava), u višim delovima Rastišta i na Kaluđerskim barama gde inače počinje prostrana tarsko-šarganska-zlatiborska serpentinska masa. Gornjokredni sedimenti leže transgresivno preko jurskih i trijaskih formacija gradeći Belorzavsku sinklinalu dužine 35 i širine 2,5 km. Kvartarni sedimenti aluvijalno-deluvijalne naslage zastupljeni su uglavnom u dolinama Drine i pritoka.
2.2.KLIMA
Klima Tare uopšteno se može označiti kao umereno-kontinentalna, u izvesnoj meri modifikovana planinskim uticajem i sa većim stepenom vlažnosti u odnosu na centralne i istočne delove Srbije. Geografski položaj Tare, kao i niz drugih činilaca uslovili su specifične klimatske karakteristike ovog područja. Upravo iznad područja Tare sukobljavaju se tople vazdušne struje sa juga i hladne sa severa. Značajni faktori koji utiču na učestalost pojavljivanja izvora i režim njihove izdašnosti su temperature prilike i godišnje količine padavina.